17.3 C
Polska
środa, 14 maja, 2025

Poznaj trzy podstawowe strategie uczenia się

Czy są osoby, które nie wiedzą, jak się uczyć? Przecież każdy (w naszej kulturze i społeczeństwie) przeszedł przez pewne etapy edukacji. Można więc postawić tezę, że każdy ma doświadczenie uczenia się. To „uczenie się”, to zwykle powtarzanie materiału, wielokrotne czytanie, zakreślanie tekstu w podręczniku. Takie sposoby, niestety, potwierdzają, że nie każdy uczący się wie, w jaki sposób utrwalać wiadomości i budować wiedzę.

Czy to firma, czy szkoła potrzebuje funkcjonować w przemyślany sposób, aby realizować swoje cele. Podobnie jest w sytuacjach życia codziennego. Przygotowując w kuchni posiłek, działamy wg pewnych kroków i realizujemy określone etapy pracy. Podobnie w pracy nauczyciela istotne są procedury i plan działania. Bardzo możliwe, że są lekcje, kiedy nauczyciel daje sobie i uczniom czas na spontaniczne reagowanie na nastroje i potrzeby chwili. Jednak strategia i prowadzenia zajęć według planu to podstawa w długofalowym edukowaniu i wychowywaniu młodych ludzi.

Dlaczego warto poznać trzy podstawowe strategie uczenia się?

Uczenie się i budowanie wiedzy to długofalowy proces. Warto więc poznać strategie i wprowadzić uczniów w przestrzeń naukowo potwierdzonych metod nabywania wiedzy. Za świadomością powinno pójść umiejętne wykorzystywanie strategii w codziennej nauce. Trzy podstawowe strategie uczenia się to:
1. Przywoływanie w pamięci.
2. Rozkładanie w czasie.
3. Przemieszanie ćwiczeń.

W jaki sposób wdrożyć strategię przywoływanie w pamięci?

    Uczenie się przez przywoływanie w pamięci polega na rozwiązywaniu, ale i na samodzielnym opracowywaniu quizów. Wystarczy zadać sobie pytania o kluczowe tematy w danym materiale lub zapytać o te idee, które są dla uczącego się nowe. Dobrą podstawę do przygotowania testowych pytań są podsumowania umieszczane na koniec działów w podręcznikach.  

    Dzięki sprawdzaniu, co jest w pamięci można:
    – zweryfikować brakujące wiadomości
    – utrwalić to, co udało się już zapamiętać
    – wzmacniać poznane wiadomości.

    Na drugim biegunie metod uczenia się jest bardzo popularna, wielokrotna lektura tekstu. Dlaczego nie jest to dobra strategia? Czytanie znajomo wyglądających treści daje wrażenie iluzji, że wiadomości są w naszej pamięci. Czytamy i myślimy: „znam to, przecież to jest proste!” To jest jak przemierzanie znajomej trasy, gdy nie zastanawiamy się, co mijamy po drodze, ale chcemy szybko dotrzeć do znanego nam celu. Wystarczy jednak, że ktoś poprosi nas o wskazanie konkretnego punktu na trasie, by wywołać w naszej pamięci przegląd szczegółów przebytej ścieżki.

    Wysiłek włożony w testowanie tego, co wiemy, ale i w odkrywanie braków sprawia, że zachodzi proces uczenia się. Świadome przeszukiwanie pamięci sprawia, że w sytuacjach faktycznego egzaminowania z danego obszaru, prościej będzie dotrzeć do zasobów, które zbudowaliśmy.

    Dlaczego rozkładanie nauki w czasie jest ważną strategią?

    Rozłożenie nauki w czasie to nie jest mała, niewiele wnosząca podpowiedź. To metoda zachęcająca do parokrotnego spotkania się z materiałem oraz do tego, by mieć czas na przerwy w procesie uczenia się.

    Co daje rozłożenie nauki (ale przecież także wielu innych czynności) na mniejsze odcinki czasowe:
    – mniejsze zmęczenie fizyczne czy psychiczne
    – dostrzeżenie rzeczy, które mogą umknąć, gdy nauka odbywa się tuż przed egzaminem czy sprawdzianem
    – czas na uzupełnienie braków.

    Rozłożenie nauki w czasie, oprócz powyższych aspektów, pozwala na zapomnienie pewnych faktów, nazwisk, zjawisk, terminów. Gdy po krótkim czasie następuje powrót do nauki, można dostrzec, co uczący się wie, jakie informacje zostały osadzone na dłużej. Uzupełnianie luk i braków to moment szczególnego zwrócenia uwagi na to, co nie zostało zapamiętane. To ważny moment uczenia się. Selekcja tego, co zostało zapamiętane, a co uległo zapomnieniu pozwala na głębszą naukę. Dlatego potrzebne jest rozłożenie nauki w czasie.

    Przeciwieństwem uczenia się w interwałach czasowych z zachowaniem przerw jest długie, wytrwałe powtarzanie. Czy jest coś w tym złego? Wielokrotne „wgrywanie” do pamięci informacji sprawia, że proces dzieje się w pamięci krótkotrwałej. Aby dane zostały przeniesione do pamięci długotrwałej, istotą rolę odgrywa czas. Powrót do zagadnień po przerwie, weryfikuje faktyczne zasoby mieszczące się w magazynie pamięci długotrwałej.

    Na czym polega strategia przemieszanie zadań?

    W strategii przemieszanie zadań istotne jest to, aby wykonywać różne typy ćwiczeń oraz przeplatać je ze sobą.

    Sposobem, który działa dokładnie odwrotnie jest tzw. uczenie skomasowane. To dość powszechny sposób nauki, polegający na skupieniu się na jednym rodzaju zadań i wykonywaniu kilku lub kilkunastu przykładów z danego zakresu. Wydaje się to logiczne i sensowne.

    Bo czy nie lepiej wyćwiczyć dany rodzaj nowego materiału i wtedy przejść do następnego? Przecież lepiej jest, jak coś jest dobrze opanowane, zanim zostanie wprowadzony nowy temat. Czy aby nie wprowadza to niepotrzebnego chaosu, gdy uczy się kilku zakresów naraz?

    Badania pokazują, że ucząc się warto przemieszać ze sobą zarówno tematy, jak i typy zadań. Pokazuje to eksperyment przeprowadzony w 2007 roku przez Doug Rohrer i Kelli Taylor. Dwie grupy uczniów obliczały objętości 4 brył: jedna ćwiczyła wg skomasowanych zadań, druga – ćwiczyła na zadaniach w losowej kolejności. Wyniki testów tuż po zakończeniu ćwiczeń były wyższe dla uczniów z grupy I (89%), a niższe dla grupy II (60%). Jednak przeprowadzony po dłuższej przerwie egzamin końcowy dał zdecydowaną przewagę drugiej grupie (średnio 63%), przy jedynie 20% poprawnych odpowiedzi grupy I.

    Wysiłek włożony w uczenie się, kiedy uczeń rozwiązuje różne typy zadań, opłaca się w dłuższym okresie czasu. Ponadto wpływa na:
    – łatwiejsze zapamiętanie materiału (wracanie do różnych tematów)
    – lepsze zrozumienie tematu (włącza się analiza i porównywanie)
    – ćwiczy elastyczność oraz otwartość na różne zadania (mniejsze zaskoczenie różnorodnością zadań na końcowym sprawdzianie)
    – utrwala szerszy zakres materiału (operowanie kilkoma tematami jednocześnie).

    Jakie są korzyści ze strategicznego uczenia się?

    Trzy strategie to trzy konkretne podpowiedzi dla uczniów, ale i dla nauczycieli. Testowanie zasobów pamięci, wracanie do zagadnień po dłuższym okresie czasu oraz żonglowanie paletą zadań. Te podpowiedzi mogą wpisać się zarówno w przebieg lekcji, jak i odkryć potencjał samodzielnych, domowych prac.  

    Źródła:
    P. C. Brown, H. L. Roediger III, M. A. McDaniel Harvardzki poradnik skutecznego uczenia się
    http://uweb.cas.usf.edu/~drohrer/pdfs/Rohrer&Taylor2007IS.pdf


    Autorka: Jolanta Wiśniewska

    Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli

    Zajęcia logopedyczne w szkole

    Według Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach szkoły są zobowiązane do zapewnienia wsparcia psychologiczno-pedagogicznego swoim uczniom, ich rodzicom i nauczycielom według zasad określonych w tym dokumencie.

    Organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej nadzoruje dyrektor szkoły, a udzielają jej nauczyciele, wychowawcy, a w szczególności psycholodzy, pedagodzy, pedagodzy specjalni, logopedzi, doradcy zawodowi i terapeuci pedagogiczni. Pomoc ta może być udzielana na wniosek m.in. ucznia, jego rodzica, dyrektora szkoły, wychowawcy, nauczyciela, specjalisty, a także pracownika.

    Zajęcia psychologiczno-pedagogiczne mogą przybierać różnorodne formy, takie jak:

    • zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze,
    • zajęcia specjalistyczne,
    • klasy terapeutyczne,
    • zajęcia rozwijające uzdolnienia.

    Zajęcia logopedyczne organizuje się dla uczniów z deficytami kompetencji i zaburzeniami sprawności językowych. Maksymalna liczba uczestników takich zajęć to 4, a czas trwania zajęć to 45 minut. Do zadań nauczyciela logopedy należy przede wszystkim:

    • prowadzenie badań przesiewowych,
    • diagnozowanie logopedyczne,
    • prowadzenie zajęć logopedycznych dla uczniów,
    • organizowanie porad i konsultacji dla rodziców i nauczycieli w zakresie stymulowania rozwoju mowy uczniów oraz eliminowania jej zaburzeń,
    • podejmowanie działań zapobiegających powstawaniu zaburzeń komunikacji językowej,
    • wspieranie nauczycieli i wychowawców.  

    Na zajęcia logopedyczne uczęszczają uczniowie, którzy posiadają orzeczenie lub opinię
    z poradni psychologiczno-pedagogicznej ze wskazaniami do terapii logopedycznej, a także Ci, którzy zostali wyłonieni przez nauczyciela logopedę podczas przeprowadzania badań przesiewowych w szkole. Rodzice, którzy martwią się rozwojem mowy swojego dziecka, również mogą zgłosić je na badanie logopedyczne do logopedy zatrudnionego w szkole, do której ich dziecko uczęszcza. Uczniowie zakwalifikowani do zajęć logopedycznych zostają podzieleni na grupy zajęciowe i otrzymują wsparcie właściwe dla ich potrzeb i możliwości. Rodzice mogą zrezygnować z udziału dziecka w zajęciach.

    W szkołach zajęcia logopedyczne rzadko odbywają się indywidualnie (uczeń – logopeda), zdecydowanie częściej jest to praca w niewielkich grupach (maksymalnie 4 uczniów). Taka sytuacja jest wynikiem stale rosnącej liczby dzieci wymagających wsparcia specjalisty. Celem zajęć logopedycznych w szkole jest usprawnianie motoryki aparatu artykulacyjnego, rozbudzenie aktywności werbalnej uczniów, korekta wad i zaburzeń artykulacji, usprawnianie funkcji prymarnych w obrębie aparatu mowy (odgryzanie, gryzienie, rzucie, połykanie, oddychanie), wspieranie rozwoju umiejętności komunikacyjnych czy rozwijanie wrażliwości słuchowej. Niebagatelne znaczenie ma tu współpraca logopedy i rodzica, który będzie stosował się do zaleceń specjalisty i kontynuował działania w domu dla powodzenia procesu i wspomagania dziecka w osiąganiu kolejnych sukcesów terapeutycznych.

    Zajęcia logopedyczne w szkołach odbywają się zazwyczaj w warunkach bardzo komfortowych, w gabinecie specjalnie przygotowanym do tego typu zajęć. Specjaliści zatrudnieni w szkołach niczym nie różnią się od tych zatrudnionych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych czy prywatnych gabinetach. Posiadają oni odpowiednie kwalifikacje, które stale podnoszą i doskonalą, aby móc zapewnić swoim uczniom profesjonalną pomoc na najwyższym poziomie.

    Bibliografia:

    Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i  placówkach ( Dz.U z 2023 r., poz.1798 ).

    Jastrzębowska G., Pelc-Pękala O., Metodyka ogólna diagnozy i terapii logopedycznej [w:] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci i dorosłych, Tom II, Opole 2003


    Autor: Beata Gęczelewska – logopeda, Czytelniczka Portalu

    Inaczej niż na co dzień, czyli pomysły na święta nietypowe

    Dzień Motyla, Dzień Marchewki, Dzień Dyni, Dzień Jeża … – święta nietypowe od kilku lat na dobre rozgościły się w naszych kalendarzach, dodając koloru edukacyjnej codzienności. Zapraszamy Państwa do przeczytania artykułu, w którym przybliżymy ideę świąt nietypowych i ich zastosowanie w edukacji.

    Czym są święta nietypowe?

    O szczególnych dniach w kalendarzu słyszał niemal każdy. Niektóre z nich cieszą się długą tradycją i trudno rozpatrywać je w kategoriach nietypowych, tak jak Dzień Dziecka; inne brzmią mniej tradycyjnie, jednak na stałe przebiły się do szerszej świadomości, jak Dzień Kota; jeszcze inne mogą budzić zdziwienie czy rozbawienie, gdy uświadomimy sobie, że spaghetti czy pizza również mają swoje święto.

    Za każdym jednak z tych dni stoi konkretny, mniej lub bardziej ważny powód. Niejednokrotnie mają zwrócić uwagę na istotne wartości, np. poszanowanie praw człowieka, określonej grupy ludzi, przyrody lub konkretnych gatunków, czasem stanowią formę upamiętniania powstania jakiejś idei, ruchu społecznego czy produktu, mają zwiększyć popularność regionu, potrawy lub innego elementu kultury albo po prostu stanowić okazję do dobrej zabawy. Wdrażanie młodych ludzi do świata wartości i rozwijanie ich społecznych kompetencji stanowią ważne zadania dla nauczycieli, stąd święta nietypowe przeniknęły do polskich szkół i innych placówek, ciesząc się w nich niemałą popularnością.

    W jaki sposób wykorzystać święta do celów edukacyjnych?

    Urządzenie celebrowania nietypowego święta ze swoimi podopiecznymi może okazać się dobrym pomysłem, jeśli chcemy zrealizować cele, takie jak:

    • wprowadzenie uczniów w świat wartości (podstawa programowa wspomina m.in. o współpracy, solidarności, poszanowaniu godności własnej osoby i innych osób, szacunku do tradycji i kultury, dbaniu o klimat i środowisko przyrodnicze);
    • rozbudzanie ciekawości poznawczej, poszerzanie wiedzy o świecie; zrealizowanie określonego tematu w niecodzienny sposób;
    • rozwijanie krytycznego i logicznego myślenia, sposobu zdobywania i weryfikowania informacji;
    • zacieśnienia więzi między uczniami, stworzenie dodatkowej okazji do integracji i wspólnej zabawy.

    Jak to zrobić, czyli pomysły na święta nietypowe

    Święta nietypowe można uczcić na tyle sposobów, ile jest okazji do świętowania oraz ilu jest organizatorów obchodów. Wszystko zależy od wybranego celu, specyfiki zespołu, inwencji i kreatywności nauczycieli – a tych cech osobom pracującym w naszych szkołach nie brakuje. Poniżej przedstawiamy kilka pomysłów i inspiracji do świętowania dni nietypowych:

    • zaopatrzenie się w element garderoby lub rekwizyt nawiązujący do tematyki danego dnia, wykonanie zadań poszerzających wiedzę na związany ze świętem temat, np. zagadek, quizów, przeprowadzenie mini turnieju lub debaty na dany temat, zorganizowanie wspólnego świętowania przy stole wokół motywu przewodniego związanego z danym świętem;
    • przeprowadzenie zajęć metodą projektu, podział klasy na małe zespoły, z których każdy ma opracować zagadnienie składający się na dany temat;
    • przygotowanie prezentacji interaktywnej, prelekcji, wystąpienia – przez nauczyciela lub uczniów;
    • zorganizowanie spotkania z osobą działającą lokalnie w obszarze wartości związanych z danym świętem, happeningu społecznego lub akcji charytatywnej, np. zbiórki, kiermaszu przeznaczonego na wsparcie inicjatyw związanych z ochroną zdrowia lub zwierząt;
    • zorganizowanie konkursu fotograficznego lub wystawy prac na dany temat, wykonanych techniką malarską, przestrzenną, origami, papier mache, mozaiki, mandali, kolorowanki XXL; przygotowanie eksponatów z wykorzystaniem materiałów z recyklingu.

    Życzymy inspirującego świętowania!

    W poszukiwaniu inspiracji zapraszamy Państwa także na szkolenie pt. Muzyczne zabawy na święta nietypowe do naszej akredytowanej Niepublicznej Placówki Doskonalenia Nauczycieli PERFECTUS. Szkolenie można realizować w indywidualnym tempie i w dogodnym dla uczestnika czasie, a szczegóły dostępne są TUTAJ.

    Netografia:

    • https://www.empik.com/pasje/jakie-jest-dzisiaj-swieto-kalendarz-swiat-nietypowych-2025,135259,a, dostęp z dnia 13.04.2025 r.
    • https://www.ekokalendarz.pl/, dostęp z dnia 13.04.2025 r.

    Artykuł opracowała: Urszula Wesół – pedagog specjalny, terapeuta pedagogiczny

    Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli

    Lenovo Yoga 7i 2-in-1 – najlepsza odpowiedź na technologiczne potrzeby współczesnego nauczyciela

    Transformacja sektora edukacyjnego do modelu, którego podstawą stała się technologia znacząco przyspieszyła w ostatnich kilku latach. Pandemia COVID-19, która była tego przyczyną, wymusiła gwałtowne przejście do zdalnego trybu nauczania. To właśnie ten okres unaocznił nie tylko braki sprzętowe w wielu szkołach, ale również konieczność redefinicji roli nauczyciela – dziś to nie tylko wykładowca z kredą w ręku, ale i koordynator digtalowego środowiska edukacyjnego. W tym kontekście urządzenia takie jak Lenovo Yoga 7i 2-in-1 stają niezbędnym narzędziem do skutecznego nawigowania w dynamicznie zmieniającym się sektorze edukacyjnym.

    Model ten – będący częścią programu „Laptop dla nauczyciela” – nie bez powodu znalazł się w centrum uwagi środowiska edukacyjnego. Lenovo Yoga 7i 2-in-1 łączy w sobie cechy tradycyjnego laptopa z funkcjonalnością tabletu, oferując tym samym nauczycielom narzędzie, które nie tylko wspiera ich w codziennych zadaniach, ale również odpowiada na wyzwania cyfrowej dydaktyki. Wyróżniającą cechą jest konstrukcja oparta na zawiasie obracającym się o 360 stopni, umożliwiająca pracę w czterech trybach – klasycznym, tabletu, namiotu oraz podstawki – co pozwala dostosować urządzenie do potrzeb zajęć lekcyjnych.

    Na szczególną uwagę zasługuje ekran OLED o przekątnej 14 cali, wysokiej rozdzielczości i dużym nasyceniu kolorów, dzięki któremu prezentacja materiałów wizualnych z biologii, geografii czy historii sztuki zyskuje zupełnie nowy wymiar. Dodatkowym atutem jest obsługa rysika Lenovo® Digital Pen – umożliwiająca nanoszenie notatek, korekt oraz tworzenie diagramów bezpośrednio na ekranie. Dzięki designowi oferującemu tak dużą elastyczność nauczyciel może prowadzić interaktywne lekcje w komfortowych warunkach czy sprawdzić prace uczniów w formie cyfrowej.

    Pod względem technicznym Lenovo Yoga 7i 2-in-1oferuje solidne fundamenty – procesory Intel® Core™ Ultra 7 z serii Meteor Lake, wyposażone w wyspecjalizowane układy NPU wspierające przetwarzanie zadań związanych z AI, stanowią przykład zaawansowanej inżynierii użytkowej, która idealnie realizuje potrzeby edukacji. Dla nauczyciela oznacza to realne wsparcie w postaci aplikacji opartych na sztucznej inteligencji – czy to do transkrypcji lekcji, oceny prac, czy generowania spersonalizowanych materiałów. W perspektywie kilku lat tego typu funkcjonalności mogą stać się standardem, dlatego wybór urządzenia gotowego na te zmiany stanowi strategiczną decyzję.

    Nie bez znaczenia pozostaje również trwałość konstrukcyjna. Szkoła to wymagające środowisko – ciągłe przemieszczanie się pomiędzy salami i tłocznymi korytarzami to zdecydowanie czynnik zwiększający ryzyko uszkodzeń. Lenovo Yoga 7i 2-in-1 został przetestowany zgodnie z wojskowym standardem MIL-STD-810H, co oznacza odporność na wstrząsy, upadki i inne codzienne przeciwności losu. Dodatkowo dołączone etui zabezpiecza urządzenie w transporcie, co pozwala nie martwić się o urządzenie np. podczas dojazdu komunikacją miejską.

    Innym istotnym aspektem jest wsparcie posprzedażowe. Lenovo oferuje trzyletnią usługę serwisową z dojazdem do klienta. Nie wszyscy nauczyciele są przecież specjalistami IT, a dzięki temu pakietowi mogą liczyć na gwarancję szybkiej reakcji serwisowej bez konieczności odsyłania urządzenia – co w praktyce eliminuje czasowe przerwy w pracy i minimalizuje stres związany z ewentualną awarią.

    Konstrukcja 2-w-1 nie tylko zwiększa mobilność, ale również redukuje konieczność posiadania dwóch oddzielnych urządzeń – laptopa i tabletu. W sytuacji, gdy szkoły nie dysponują jeszcze pełnym zapleczem sprzętowym, możliwość pracy w różnych trybach z jednego urządzenia jest dużym atutem. Zwłaszcza że użytkownik nie musi rezygnować z pełni funkcjonalności systemu Windows, co czyni ten sprzęt jeszcze bardziej wszechstronnym.

    Lenovo Yoga 7i 2-in-1 to narzędzie, które idealnie dostosuje się do potrzeb współczesnego nauczyciela. W erze cyfrowej edukacji, gdzie elastyczność, mobilność i odporność technologiczna są kluczowe, urządzenie to stanowi odpowiedź na wielowymiarowe wyzwania współczesnej szkoły. Lenovo Yoga 7i 2-in-1 to nie tylko sprzęt – to partner w dydaktyce. Więcej informacji o tym modelu można znaleźć na stronie producenta.

    Artykuł sponsorowany przy współpracy z lenovopolska.pl

    Ekspresowa podróż przez kontynent – Dzień Europy w szkole podstawowej

    Dzień Europy przypadający na 9 maja jest znakomitą okazją do promowania idei solidarności i bogactwa kulturowego krajów europejskich. To święto upamiętniające przełomową deklarację Roberta Schumana, francuskiego ministra spraw zagranicznych, wygłoszoną 9 maja 1950 r. (w 2025 r. mija dokładnie 75 lat od tego wydarzenia). Plan Schumana, stanowiący podwaliny dzisiejszej Unii Europejskiej, stał się początkiem nowej epoki – czasów, kiedy w Europie zapanowały pokój, demokracja i jedność. W szkole, w ramach obchodów Dnia Europy, można więc zainicjować szereg wartościowych wydarzeń edukacyjnych, które nie tylko skutecznie zintegrują całą społeczność, lecz także istotnie wzbogacą wiedzę uczniów na temat ich pochodzenia, tożsamości i systemu wartości. W niniejszym artykule przedstawiono kilka pomysłów spełniających powyższe kryteria – są to przede wszystkim przykłady ilustrujące zasadę nauki poprzez zabawę.

    Eurovision – school edition

    Szkolny konkurs piosenki w stylu Eurowizji może być wydarzeniem zrzeszającym wszystkich uczniów klas szkoły podstawowej. Przy ustalaniu jego regulaminu organizatorzy (nauczyciele lub/i dyrekcja) powinni wziąć pod uwagę kilka ważnych aspektów, m.in.:

    • kategorie wiekowe (przykładowo: klasy I–III, IV–VI, VII–VIII)
    • wykonawstwo solowe lub zespołowe (uczestnikami konkursu mogą być zarówno soliści, jak i całe zespoły klasowe)
    • autorstwo piosenki (uczniowie mają możliwość odtworzenia piosenki, która pojawiła się w poprzednich edycjach Eurowizji, lub napisania własnej, inspirowanej wybranym krajem europejskim)
    • czas trwania wystąpienia
    • skład jury (grono pedagogiczne lub/i samorząd uczniowski)
    • nagrody

    Zasady „Szkolnej Eurowizji” powinny zostać dostosowane do warunków obowiązujących w danej placówce (w konkretnych przypadkach zasięg konkursu może być ograniczony nawet do jednego zespołu klasowego – za organizację wydarzenia mógłby wtedy odpowiadać np. wychowawca danej klasy).

    Symulacja obrad Parlamentu Europejskiego

    Udział w debacie na temat bieżących problemów Unii Europejskiej (migracji, ekologii, praw człowieka itp.) dotyczy uczniów starszych klas szkoły podstawowej. Przeprowadzenie symulacji obrad Parlamentu Europejskiego wymaga odpowiednich przygotowań:

    • uczniowie wcielający się w role europosłów powinni być poinformowani o realizacji przedsięwzięcia przynajmniej z tygodniowym wyprzedzeniem
    • przygotowania do dyskusji i głosowania nad ustawami należy rozpocząć od najbardziej elementarnej kwestii: zapoznania podopiecznych z historią, symbolami i zadaniami organów UE (w tym celu warto skorzystać z materiałów opublikowanych na oficjalnej stronie internetowej UE: https://european-union.europa.eu/index_pl)
    • wybór tematów do rozmów powinien być uzgodniony z uczniami (emocjonalne zaangażowanie młodych obywateli wzmaga dobór zagadnień, które uważają oni za ważne i ciekawe)
    • nauczyciel jest zobligowany do ustalenia poziomu trudności zadania w zależności od poziomu klasy (w wielu przypadkach pomocny okaże się podział na grupy – przykładowo: bardziej zaawansowani uczniowie będą przygotowywali i przedstawiali projekt ustawy, a ci mniej zaawansowani – wezmą udział w obradach na forum całej klasy)

    Europejskie paczki – niespodzianki

    Kreatywną inicjatywą skierowaną zarówno do młodszych, jak i starszych uczniów jest przygotowywanie paczek – niespodzianek związanych z różnymi krajami europejskimi. Reguły zabawy są następujące:

    • w dniu poprzedzającym Dzień Europy uczniowie dzieleni są na kilka grup (cztero, pięcioosobowych)
    • każda z grup ma obowiązek wylosować jeden z krajów europejskich (ich nazwy powinny znaleźć się na karteczkach przygotowanych przez nauczyciela); przyporządkowane państwa pozostają tajemnicą aż do kolejnego dnia (podopieczni nie mogą dzielić się wynikami losowania na forum klasy)
    • zadaniem każdej grupy jest przygotowanie paczki-niespodzianki, w której będą znajdowały się przedmioty związane z danym krajem europejskim; przykładowo: Włochy – makaron, maska karnawałowa, zdjęcie Koloseum itp.
    • w Dniu Europy uczniowie prezentują zawartość swoich paczek i zgadują nazwy krajów innych zespołów na podstawie poszczególnych przedmiotów; po uzgodnieniu hasła odgadujący próbują się domyślić, dlaczego prelegenci wybrali dane artefakty (snują hipotezy, które następnie weryfikowane są przez prezentujących)

    „Światło Europy” – własnoręczne lampiony

    Warsztaty plastyczne z tworzenia lampionów to atrakcyjne przedsięwzięcie, które nie wymaga dużych nakładów czasu i kosztów. Warto pamiętać o tym, że uczniowskie makiety mogą być wykonane z różnych materiałów – słoików, tkanin lub papieru ryżowego (przykładowe instrukcje zamieszczone są pod tym linkiem: https://www.rotunda.pl/z-czego. Na każdej konstrukcji powinny znaleźć się nawiązania do zamieszkiwanego kontynentu, tj.:

    • flagi państw europejskich
    • symbole organów UE
    • hasła stanowiące ważne wartości dla Europejczyków (pokój, solidarność, jedność, tolerancja itp.)

    Lampiony rozpraszające mrok mają być symbolem nadziei, którą w istocie są młodzi ludzie – podczas działań manualnych lub bezpośrednio po ich zakończeniu konieczne jest więc podjęcie klasowej refleksji na temat przyszłych losów Europy i jej mieszkańców.

    Netografia:

    • https://european-union.europa.eu/index_pl, dostęp: kwiecień 2025.
    • https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/symbols/europe-day_pl, dostęp: kwiecień 2025.
    • https://europe-day.europa.eu/index_pl, dostęp: kwiecień 2025.
    • https://www.rotunda.pl/z-czego-mozna-zrobic-lampion/, dostęp: kwiecień 2025.

    Artykuł pt. Ekspresowa podróż przez kontynent – Dzień Europy w szkole podstawowej opracowała Joanna Pałka

    Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli

    Ratowanie owadów i odpowiedzialna segregacja, czyli szkolne pomysły na Dzień Ziemi

    Jednym z najważniejszych zadań szkoły jest kształtowanie stosunku uczniów do innych ludzi – w tym zakresie szczególnie zwraca się uwagę na takie wartości jak empatia i szacunek. O te dwa aspekty ludzkiej postawy w dobie kryzysu klimatycznego dosadnie upomina się także środowisko naturalne. Gwałtowne zmiany klimatu wywołane działalnością człowieka obejmują dziś m.in. wzrost średniej temperatury, pożary, susze, ekstremalne zjawiska pogodowe czy topnienie lodowców. Kształtowanie uczniowskiej uważności, odpowiedzialności i wdzięczności wobec świata jest zatem niezwykle ważnym zadaniem nauczycieli i wychowawców w kontekście przyszłości planety.

    Doskonałą okazję do podjęcia różnorodnych działań i tematów w tym obszarze stanowi oczywiście Międzynarodowy Dzień Ziemi przypadający na 22 kwietnia. W niniejszym artykule zostały przedstawione aktywności, które w ramach tego święta będą mogli wykonać zarówno młodsi, jak i starsi podopieczni.

    Pomysły na Dzień Ziemi

    1. Hotel dla owadów zapylających

    Wymieranie owadów niesie dalekosiężne negatywne skutki dla całego ekosystemu. Nauczyciele muszą nieustannie uwrażliwiać uczniów na fakt, że każda pomoc pożytecznym stworzeniom jest warta próby – nawet ta prowadzona na skalę mikro. W okresie zimowym popularną praktykę służącą ochronie środowiska naturalnego stanowi budowanie karmników dla ptaków; wiosną można natomiast konstruować praktyczne i funkcjonalne hotele dla owadów zapylających, takich jak pszczoły, trzmiele i chrząszcze.

    Do ich wykonania nie są potrzebne żadne wysokobudżetowe materiały ani specjalne umiejętności – w warunkach szkolnych dzieci mogłyby wykorzystać np. kartoniki po sokach lub butelki, które następnie wypełniłyby odpowiednio przyciętymi łodygami bambusa lub trzciny (przykładowe realizacje znajdują się pod tym linkiem: https://zielonyogrodek.pl/ogrod/zwierzeta-w-ogrodzie/4607-jak-i-z-czego-zrobic-hotel-dla-owadow). Warto pamiętać o tym, by małe, lekkie konstrukcje były później zawieszane w miejscach chroniących je przed wiatrem i deszczem (np. pod okapem dachu). Ważnym elementem tej kreatywnej zabawy powinna być klasowa rozmowa na temat roli owadów w ekosystemie.

    2. Pogodowa stacja badawcza

    Rejestrowanie podstawowych parametrów meteorologicznych w najbliższym środowisku jest niezwykle ważne – praktyka ta nie tylko rozwija u uczniów ciekawość świata, lecz także wykształca systematyczność i uwrażliwia młodsze osoby na dynamicznie zmieniające się warunki klimatyczne. Projekt pogodowej stacji badawczej, zainicjowany w tygodniu poprzedzającym Dzień Ziemi, byłby więc cennym doświadczeniem, stanowiącym punkt wyjścia do osiągnięcia różnych celów edukacyjnych. W dzienniczku obserwacji każdego ucznia powinny znaleźć się takie składowe jak: data, godzina, temperatura, opady, wiatr i wygląd chmur. Do odnotowania wskazanych komponentów przydadzą się:

    • kalendarz i zegarek
    • termometr (pozwalający na pomiar temperatury rano, w południe i wieczorem)
    • deszczomierz wykonany z butelki (na ściance przedmiotu powinna znaleźć się podziałka co 1 cm, umożliwiająca sprawdzenie poziomu wody po opadach)
    • wiatraczek (dający szansę na zaobserwowanie siły i kierunku wiatru)
    • ołówek (służący do narysowania rodzaju chmury obok jej nazwy)

    Po zakończeniu projektu uczniowie są zobowiązani do omówienia wyników swojej pracy i przedstawienia wniosków ogólnych na forum klasy. Dane statystyczne powinny stanowić podstawę do refleksji na temat kształtowania świadomej i aktywnej postawy podopiecznych wobec postępującego kryzysu klimatycznego.

    3. Przerwa sensoryczna – dźwięki przyrody

    Hałas i nadmiar bodźców towarzyszą współczesnej codzienności wszystkich ludzi – zarówno dzieci, jak i dorosłych. Obecnie coraz większej części społeczeństwa dotyczą trudności z koncentracją i snem, przemęczenie układu nerwowego oraz zwiększony niepokój. Choć szkoła powszechnie nie kojarzy się z miejscem umożliwiającym wyciszenie się i odprężenie, Dzień Ziemi jest znakomitą okazją do tego, by zaproponować uczniom sposoby na obniżenie stresu, które pomogą im powrócić do równowagi sensorycznej.

    Jednym z takich sposobów może być relaksacyjna sesja z odgłosami przyrody – szumem wody, ćwierkaniem ptaków, dźwiękami deszczu czy wiatru (dużo darmowych nagrań znajduje się np. w serwisie YouTube). Praca z naturalnymi walorami brzmieniowymi to szeroki zakres twórczych rozwiązań, ponieważ jej naczelną zasadą jest eksperymentowanie. Uczniowie siedzący z zamkniętymi oczami w wygodnej pozycji mogą wykonywać różne czynności – wyobrażać sobie przestrzenie związane z danymi odgłosami lub skupiać się na oddechu czy emocjach, które im towarzyszą. Po krótkiej sesji sensorycznej (ok. 10 min) każda chętna osoba ma za zadanie podzielić się swoimi wrażeniami. To istotne doświadczenie powinno stanowić wprowadzenie do rozmowy na temat roli kontaktu z naturą w codziennym życiu człowieka.

    4. Działania ekologiczne – bank pomysłów

    Do wartościowych i kreatywnych działań z zakresu ekologii można zaliczyć:

    • własnoręczne malowanie ekodoniczek na domowe kwiaty i zioła (doniczki te mogą być wykonane z filiżanek, kubków, butelek i puszek)
    • klasowy projekt „Zielone miasta przyszłości”, zawierający praktyczne i ekologiczne rozwiązania uczniów w zakresie segregacji śmieci, oszczędzania wody i energii
    • klasowy lub szkolny konkurs literacki na podany temat: „Co dziś powiedziałaby do nas Ziemia? – apel planety do jej współczesnych mieszkańców”
    • klasowy lub szkolny konkurs plastyczny pt. „Sztuka z odzysku”, polegający na wykonaniu rzeźb z materiałów recyklingowych
    • grę „Segreguj odpowiedzialnie”, w ramach której uczniowie losują graficzne odpowiedniki przedmiotów, a następnie zgadują, do jakiego kosza powinny trafić

    Pomysły na Dzień Ziemi opracowała: Joanna Pałka

    Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli

    Układy w ciele człowieka – scenariusz lekcji w klasie III z wykorzystaniem TIK

    Imię i nazwisko: Sylwia Niedźwiecka

    Szkoła: Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Żarnowie

    Klasa: III

    Data: 03.04.2024 r.

    Temat lekcji: Układy w ciele człowieka.

    Cele kształcenia – wymagania ogólne:

    Cele ogólne:

    1. Rozbudzanie ciekawości poznawczej.
    2. Rozwijanie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji.
    3. Doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem.
    4. Wdrażanie do uważnego słuchania.
    5. Rozwijanie świadomości własnego ciała i jego potrzeb.
    6. Wdrażanie do zgodnej i efektywnej pracy grupowej.

    Cele szczegółowe:

    1. Uczeń zna hierarchię struktur w organizmie człowieka.
    2. Uczeń wymienia i wskazuje położenia najważniejszym narządów w ciele człowieka.
    3. Uczeń nazywa i wyjaśnia funkcje wybranych układów w ciele człowieka.

    Treści nauczania – wymagania szczegółowe:

    1. E1-POCZ-EPRZYR-2.0-2.5 Uczeń reaguje stosownym zachowaniem w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa, zdrowia jego lub innej osoby.
    2. E1-POCZ-EPRZYR-2.0-2.4 Uczeń dba o higienę oraz estetykę własną i otoczenia.
    3. E1-POCZ-EW-2.11-IV.1 Uczeń posiada potrzebę i umiejętność samodzielnego refleksyjnego, twórczego, logicznego myślenia.
    4. E1-POCZ-2.0-IV.11 Uczeń nabywa umiejętność wyrażania swoich spostrzeżeń w oparciu o nowoczesne technologie.
    5. E1-POCZ-2.0-IV.2 Uczeń posiada umiejętność poprawnego posługiwania się językiem polskim w mowie i piśmie, pozwalającą na samodzielną aktywność, komunikację i efektywną naukę.
    6. E1-POCZ-EW-2.11-III.5 Uczeń osiąga umiejętność tworzenia relacji, współdziałania, współpracy oraz samodzielnej organizacji pracy w małych grupach, w tym organizacji pracy przy wykorzystaniu technologii.

    Metody pracy wg M. Kwiatkowskiej:

    • słowne: burza mózgów, rozmowa kierowana, objaśnienie
    • oglądowe: pokaz filmu na YouTube, oglądanie preparatów przez mikroskop, prezentacja multimedialna
    • czynne: metoda stacji zadaniowych, metoda samodzielnych doświadczeń

    Środki dydaktyczne, tradycyjne i cyfrowe:

    monitor interaktywny, tablety, mikroskop z preparatem dowolnej tkanki, model komórki zwierzęcej (druk 3d), szkielet człowieka, karty z nazwami narządów, książka interaktywna „Ciało człowieka” z piórem Albik, encyklopedia budowy ciała człowieka, puzzle 3d układu oddechowego (wydruk z drukarki 3d), etykiety z nazwami elementów układu oddechowego, aplikacja WordWall, Książka Multilearn „Organizm człowieka”, model ciała człowieka, naklejki z nazwami części ciała

    Przewidywany czas:

    45 minut

    Proponowany przebieg zajęć:

    WPROWADZENIE

    1. Podanie celu głównego – Poznanie układów człowieka.

    2. Prezentacja Avatara opisującego cele szczegółowe lekcji, stworzonego w programie VEEDO.

    3. Odsłonięcie pytania kluczowego:

    Czy wszystkie części naszego ciała są nam potrzebne? – Swobodne próby odpowiedzenia na pytanie.

    CZĘŚĆ GŁÓWNA ZAJĘĆ

    1. Poznanie hierarchicznej struktury naszego ciała – film na YouTube pt. Hierarchiczna budowa ciała człowieka – edukacja wczesnoszkolna – Sylwia Niedźwiecka,

    (źródło: https://youtu.be/-bldJ7plEiA, dostęp 18.03.2025 r.)

    Cel: Zapoznanie uczniów z hierarchiczną budową ciała człowieka.

    2. Wykład nauczyciela nt. hierarchicznej budowy ciała człowieka, wsparty pokazem modelu komórki zwierzęcej, prezentacją tkanek na mikroskopie oraz prezentacją multimedialną z przykładami zdjęć narządów na monitorze interaktywnym. Omówienie funkcji wybranych narządów. Uzupełnienie kart pracy 1.

    Cel: Wyjaśnienie pojęć: komórka, tkanka, narząd, organ. Podanie przykładów struktur budowy ciała człowieka.

    3. Poznanie układów człowieka – praca metodą stacji zadaniowych.

    Podział uczniów na 4 grupy, objaśnienie zadań na poszczególnych stacjach, polegających na podpisaniu narządów w układach człowieka. Praca samodzielna uczniów pod stałą kontrolą nauczyciela. Dokonanie samooceny metodą kolorowych minek na karcie pracy nr 2.

    Cel: Zgodne współpracowanie w zespole w celu osiągnięcia pozytywnych efektów. Poznanie funkcji i budowy poszczególnych układów w ciele człowieka. Nabycie umiejętności samooceny swojej pracy.

    STACJA I – układ szkieletowy

    Wykorzystując własną wiedzę, przyklej nazwy kości na odpowiednie części szkieletu człowieka. Sprawdź poprawność wykonania zadania korzystając z Encyklopedii.

    STACJA II – układ pokarmowy

    Korzystając z Książki MultiLearn „Organizm człowieka” oraz tabletu z aplikacją AR Books LibrARy, podpisz elementy układu pokarmowego na modelu człowieka.

    STACJA III – układ oddechowy

    Korzystając z interaktywnej książki „Albik. Ciało człowieka”, dopasuj puzzle układu oddechowego w odpowiednie miejsca i nazwij poszczególne narządy.

    STACJA IV – układ wydalniczy

    Korzystając z aplikacji Ciało Człowieka 3d na tablecie, podpisz elementy układu wydalniczego w aplikacji WordWall na monitorze interaktywnym.

    (źródło: https://wordwall.net/pl/resource/84774679/narz%c4%85dy-uk%c5%82adu-wydalniczego-i-ich-funkcje dostęp: 18.03.2025 r.)

    PODSUMOWANIE

    1. Nauczyciel wymienia losowo narządy człowieka, zaś zadaniem uczniów jest podniesienie plakietki z nazwą odpowiedniego układu.

    2. Samoocena uczniów – podsumowanie zajęć metodą oceniania kształtującego.

    3. Przekazanie informacji zwrotnej uczniom.

    Pobierz karty pracy

    Bibliografia/netografia/załączniki:

    1. Sioreti A., Organizm człowieka, Wyd. Multilearn Kft, 2024 s. 25
    2. Ledu S., Ciało człowieka Encyklopedia, Wyd. Wilga, 2013, s. 85
    3. Ujcova J i in., Ciało człowieka, Albik, Wyd. Albi, s. 12
    4. Youtube, Hierarchiczna budowa ciała człowieka – edukacja wczesnoszkolna – Sylwia Niedźwiecka (źródło: https://youtu.be/-bldJ7plEiA dostęp 18.03.2025 r.)
    5. Wordwall (źródło: https://wordwall.net/pl/resource/84774679/narz%c4%85dy-uk%c5%82adu-wydalniczego-i-ich-funkcje dostęp: 18.03.2025 r.)

    Układy w ciele człowieka – scenariusz opracowała: Sylwia Niedźwiecka, Czytelniczka Portalu

    Gra miejska w edukacji, czyli uczenie przez działanie

    Nauczyciele nieustannie starają się organizować proces edukacji w sposób angażujący, odpowiadając na potrzeby dzisiejszych młodych ludzi. Dzięki neurodydaktyce wiemy, że szansę na sukces w nauczaniu – uczeniu się zwiększa aktywne działanie, ruch, zaangażowanie zmysłów i emocji. Liczą się również nieszablonowe rozwiązania odbiegające od codziennej rutyny, zawierające element zaskoczenia. W tym celu możemy zaprosić uczniów do opuszczenia ławek, sali lekcyjnej czy nawet budynku szkoły. Ciekawym rozwiązaniem, które chcielibyśmy Państwu przybliżyć w tym artykule, jest zorganizowanie zajęć w formie gry miejskiej.

    Czym jest gra miejska?

    Gra miejska staje się coraz popularniejszą formą rozrywki towarzyskiej. Polega na wykonaniu zadań w przestrzeni publicznej, rozmieszczonych w różnych jej punktach. Uczestnicy gromadzą się w ustalonym miejscu i otrzymują instrukcje, jak dostać się do następnego punktu na trasie gry. Na każdym z nich czeka inne zadanie, a ich rozwiązywanie kolejno po sobie prowadzi do celu – zakończenia zabawy. Gra miejska bywa organizowana przez władze miejscowości i działające na ich obszarze instytucje w celu promowania lokalnego środowiska, podniesienia jego atrakcyjności dla gości czy wspierania integracji mieszkańców. Z powodzeniem może być organizowana również w przestrzeni edukacyjnej, zarówno – zgodnie z nazwą – na obszarze miasta czy miejscowości, jak i w mniejszej skali – pobliskim parku, na szkolnym boisku, korytarzach czy bibliotece.

    Gra miejska w edukacji – cele

    Gra miejska może być jednym ze sposobów na zrealizowanie danego tematu czy szerszego zagadnienia, np. związanego z porą roku, światem przyrody, okresem historycznym czy zjawiskiem społecznym lub kulturalnym. Dobrze sprawdza się podczas obchodów ważnych wydarzeń dla lokalnej lub szerszej społeczności. Ciekawym pomysłem jest zorganizowanie gry miejskiej przy okazji nietypowego dnia, np. pierwszego dnia wiosny, Dnia Niezapominajki, Dnia Drzewa, Dnia Chwastów albo Dnia Wody. Uczniowie, pokonując trasę gry, nie tylko przemieszczają się z miejsca na miejsce, ale również w atmosferze dobrej zabawy rozwiązują zadania i przyswajają treści ważne dla zrozumienia otaczającej rzeczywistości. Grę miejską możemy wykorzystać również do realizacji bardziej złożonych zagadnień, jak prawa człowieka, ochrona przyrody czy konsumpcjonizm.

    W jaki sposób przygotować zajęcia w formie gry miejskiej?

    Podobnie jak w przypadku pracy każdą inną metodą, przed przystąpieniem do zajęć stawiamy sobie cel, jaki chcemy z jej wykorzystaniem osiągnąć, analizujemy zakres materiału, wybieramy zagadnienia, na opanowaniu których przez uczniów szczególnie nam zależy. Dodatkowo, niezbędne jest zapoznanie się z topografią miasta lub innego obszaru, na terenie którego chcemy przeprowadzić grę; wybieramy miejsca nawiązujące do omawianej tematyki, do których kolejno będą docierać uczestnicy rozgrywki. W dalszej kolejności przygotowujemy zadania do rozwiązania na poszczególnych stanowiskach. Opracowujemy również instrukcję poruszania się po trasie – możemy zdecydować się na mapę lub formę opisową. Zaznajamiamy uczestników z regulaminem gry, upewniamy się, że wszyscy mają jasność co do sposobu działania. Na mecie trasy warto zadbać o krótkie podsumowanie i ewaluację zajęć, zebranie informacji zwrotnej od uczestników, dotyczącej ich wrażeń i uzyskanych wiadomości. Trasę gry możemy przemierzać wspólnie całym zespołem, można również podzielić klasę na mniejsze grupy (wówczas należy zadbać o opiekuna towarzyszącego każdej z nich), zorganizować rozgrywki międzyklasowe czy nawet międzyszkolne.

    Gra miejska może stanowić również ciekawą formę współpracy z rodzicami lub instytucjami wspierającymi pracę szkoły, wzbogacić ofertę zajęć dodatkowych i kół zainteresowań. W przypadku starszych uczniów, możemy powierzyć im przygotowanie gry – od wspólnego ustalania tematu, wyznaczenia trasy, po opracowanie instrukcji i zadań do wykonania. Warto wziąć pod uwagę możliwości, wiek i zainteresowania uczestników spotkania, odległości między poszczególnymi punktami i ewentualne trudności w dotarciu do nich, czas, który jest potrzebny na pokonanie trasy. Z pewnością trudno jest przewidzieć i wyeliminować wszystkie utrudnienia, z którymi można się spotkać w organizacji przedsięwzięcia – warunki pogodowe, drogowe, topograficzne – jednak zysk, jaki daje gra miejska w edukacji, zdaje się przewyższać ewentualne ryzyko.

    Jakie korzyści płyną z takiej formy organizacji zajęć?

    • zaangażowanie uczestników, ruch i aktywność fizyczna,
    • aktywowanie sfery emocjonalnej,
    • rozwijanie kompetencji społecznych, logicznego myślenia i współpracy,
    • integracja zespołu.

    Literatura:

    • Ł. Bartosik, Włącz się do gry: jak zorganizować grę miejską?, Polska Akcja Humanitarna, Warszawa 2011
    • M. Czapka, E. Krawczyk, Rozegraj okolicę! Materiał uzupełniający do broszury „Zmiennicy”, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2015
    • I. Szymańska, E. Witkowska, Jak krok po kroku samodzielnie przygotować grę miejską, oprac. Podlaski Instytut Kultury, publikacja dostępna pod adresem https://pikpodlaskie.pl/wp-content/uploads/2022/10/jak-krok-po-kroku-przygotowac-samodzielnie-gre-miejska.pdf
    • https://edukacja.ipn.gov.pl/edu/rajdy-i-zajecia-terenow/gry-miejskie, dostęp z dnia 03.03.2025

    Autor: Urszula Wesół – pedagog, pedagog specjalny, terapeuta pedagogiczny

    Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli

    Neurobik – aerobik dla neuronów

    Badania naukowe wykazują, że systematyczne angażowanie umysłu w nieznane i nietypowe aktywności sprzyja neuroplastyczności, czyli zdolności mózgu do tworzenia nowych połączeń neuronalnych. Neurobik – aerobik dla neuronów, znany także jako trening kognitywny, to koncepcja opracowana przez Lawrence’a C. Katza i Manninga Rubina, polegająca na wykonywaniu zadań, które stymulują pracę mózgu poprzez angażowanie różnych zmysłów i przełamywanie rutyny.

    Na samym początku warto zaznaczyć, że ćwiczenia neurobowe nie wymagają dużo czasu ani specjalistycznego przygotowania – ich niewątpliwą zaletą jest to, że mogą być praktykowane prawie w każdym momencie i w wielu różnych przestrzeniach (w domu, w szkole, w pracy i na świeżym powietrzu).

    Korzyści płynące z praktykowania neurobiku

    Regularne wykonywanie ćwiczeń neurobowych ma pozytywny wpływ zarówno na pracę mózgu, jak i funkcjonowanie całego organizmu. Najważniejsze korzyści wynikające z treningu kognitywnego to:

    • opóźnianie procesów starzenia się mózgu (regularna stymulacja zmniejsza ryzyko chorób neurodegeneracyjnych, takich jak alzheimer)
    • poprawa funkcji poznawczych – lepsza pamięć, koncentracja i refleks (zwiększenie liczby połączeń między neuronami ułatwia przetwarzanie i przechowywanie informacji)
    • większa odporność na stres (elastyczność mózgu pozwala szybciej adaptować się do zmieniających się warunków)
    • rozwój kreatywności, myślenia abstrakcyjnego (aktywacja nowych ścieżek neuronalnych wspomaga generowanie pomysłów i nieszablonowych rozwiązań)
    • poprawa ogólnego samopoczucia (obserwowalne korzyści emocjonalne, psychologiczne i społeczne)
    • lepsza koordynacja ruchowa i większa świadomość ciała
    • rozwój zdolności językowych i komunikacyjnych
    • wzrost pewności siebie (uczenie się nowych rzeczy wzmacnia poczucie kompetencji w różnych sytuacjach życiowych)
    • większa elastyczność w rozwiązywaniu problemów i podejmowaniu decyzji

    Kryteria, które powinny spełniać skuteczne ćwiczenia neurobowe

    Ćwiczenia neurobowe powinny spełniać kilka kluczowych kryteriów, aby mogły przynieść pożądane rezultaty. Przy doborze zadań należy więc wziąć pod uwagę m.in.:

    • angażowanie różnych zmysłów – w ramach treningu kognitywnego zaleca się wykonywanie zadań pobudzających jednocześnie więcej niż jeden zmysł (przykładowo: wzrok, słuch i dotyk)
    • przełamywanie rutyny – neurobik polega na wykonywaniu codziennych czynności w nowy, nietypowy sposób
    • skupianie uwagi – ćwiczenia powinny wymagać świadomego działania i unikania automatyzmu
    • nacechowanie emocjonalne – podejmowane działania muszą wywoływać jakieś emocje, np. szczęście, zadowolenie czy wzruszenie; mogą także potencjalnie wzbudzać frustrację, bunt, a nawet poczucie zagubienia

    Rodzaje ćwiczeń neurobowych – wybrane przykłady

    Ćwiczenia neurobowe można wykonywać prawie w każdej chwili, ponieważ nie wymagają one specjalnych warunków. Warto jednak zacząć od małych zmian, które stopniowo będą pobudzały różne obszary mózgu, zmuszając go do intensywniejszej pracy.

    Trenowanie niedominującej ręki

    Przy wykonywaniu określonych czynności manualnych u większości ludzi występuje dominacja jednej ręki nad drugą. Osoby preferujące korzystanie z lewej ręki określa się leworęcznymi, a osoby preferujące korzystanie z prawej – praworęcznymi. Trenowanie niedominującej ręki w ramach neurobiku przynosi wiele korzyści, m.in. poprawę koordynacji ruchowej i zwiększenie równowagi między półkulami mózgowymi. Co jakiś czas można więc spróbować wykonać codzienne czynności tzw. „drugą ręką” – posłużyć się nią przy myciu zębów, robieniu makijażu, otwieraniu drzwi czy używaniu telefonu. Proste ćwiczenia pisemne, polegające na kaligrafowaniu liter, cyfr i krótkich zdań, także stanowią świetny trening dla niedominującej ręki, choć wymagają jednak nieco więcej czasu i cierpliwości.

    Wykonywanie czynności z zamkniętymi oczami

    Wykonywanie różnych czynności z zamkniętymi oczami jest doskonałym sposobem na pobudzenie zmysłu dotyku, poprawę koncentracji i zwiększenie świadomości ciała. Umiejętność tę można trenować np. przy układaniu puzzli, sortowaniu ubrań, zapinaniu guzików czy rysowaniu różnych kształtów. Zaangażowanie innych osób w tak specyficzną praktykę stwarza ponadto możliwość organizowania rozmaitych gier i zabaw, polegających na wzajemnym odnajdywaniu się w wybranej przestrzeni lub rozpoznawaniu zróżnicowanych faktur (powierzchnie chropowate, gładkie, twarde, miękkie itd.). Inwestowanie w ćwiczenia balansowe (przykładowo: stanie na jednej nodze z zamkniętymi oczami) wspomaga dodatkowo zdolność utrzymywania równowagi.

    Praktykowanie ciszy

    Praktykowanie ciszy w ramach neurobiku służy skupianiu pełnej uwagi na chwili obecnej oraz doświadczaniu tego, co dzieje się wewnątrz i wokół nas. W efekcie może to doprowadzić m.in. do lepszego radzenia sobie z trudnymi sytuacjami i nadmiernym stresem. Nowe doznania będą szczególnie zauważalne w przypadku czynności, które na co dzień wykonywane są w hałaśliwych miejscach lub przy rozpraszających bodźcach. Zamiast słuchać muzyki czy podcastów podczas spaceru (drogi do szkoły lub pracy), warto więc skoncentrować się na własnym samopoczuciu i otaczającym środowisku – innymi słowy: udzielić sobie pozwolenia na swobodny przepływ uczuć i myśli. Zupełnie inne wrażenia w tym zakresie mogą spowodować np. eksperymenty związane z odkrywaniem nowych ścieżek, realizowane w różnych warunkach atmosferycznych. Kolejnym pomysłem na praktykowanie ciszy w codzienności jest choćby jedzenie posiłków bez rozpraszania się rozmowami, telewizją czy telefonem. Maksymalne skupienie się na smaku, zapachu i teksturze pożywienia to niezawodny sposób na pobudzenie wielu zmysłów jednocześnie.

    Bibliografia i netografia:

    1. Katz L.C., Rubin M., Neurobik. Zadbaj o kondycję mózgu, przekł. A. Buingoc, Warszawa 2011.
    2. https://materaceinowroclaw.pl/dlaczego-warto-wykonywac-czynnosci-niedominujaca-reka/, dostęp: luty 2025.
    3. https://portal.librus.pl/szkola/artykuly/neurobik-lamanie-glowy-wakacyjny-trening-mozgu, dostęp: luty 2025.
    4. https://swiatprzychodni.pl/artykuly/neurobik-czyli-aerobik-umyslu/?, dostęp: luty 2025.
    5. https://www.neuronaukowiec.com/fitness-mozgu/, dostęp: luty 2025.

    Autorka: Joanna Pałka

    Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli

    Kwiecień Miesiąc Świadomości Autyzmu – propozycje działań

    Organizacja Narodów Zjednoczonych ustanowiła 2 kwietnia Światowym Dniem Świadomości Autyzmu. Ideą tego dnia jest, zgodnie z nazwą, podnoszenie świadomości społecznej i szerzenie wiedzy na temat rozwoju w spektrum autyzmu oraz – na co szczególnie zwracają uwagę środowiska zrzeszające najbardziej zainteresowane osoby – budowanie świata przyjaznego dla ludzi o różnorodnych cechach i potrzebach.

    Propozycje działań dla dorosłych

    Konkretne działania, dzięki którym możemy przyczynić się do realizacji tego celu, to na przykład:

    • udział w szkoleniu, konferencji, innej formie, dzięki której zyskamy aktualną wiedzę
    • aktywne zaprzeczanie stereotypom na temat spektrum autyzmu, np.: autyzm dotyczy tylko chłopców, osoby z autyzmem nie komunikują się werbalnie, nie prezentują potrzeb społecznych
    • opublikowanie materiałów: broszury, artykułu na temat rozwoju w spektrum autyzmu
    • lektura książki lub obejrzenie filmu związanych z tematyką autyzmu, zorganizowanie wspólnej projekcji lub mini biblioteki
    • przyłączenie się do akcji charytatywnej: zbiórki, wydarzenia sportowego, których celem jest zebranie funduszy dla osób z autyzmem potrzebujących takich form wsparcia
    • praca nad własną postawą, świadomością i elastycznością wobec zachowań, które mogą – nie muszą – towarzyszyć rozwojowi w spektrum autyzmu, a które nikomu nie zagrażają, np.: mniej intensywny kontakt wzrokowy, zatykanie uszu, podskakiwanie czy wymachiwanie rękami.

    Propozycje działań dla dzieci

    Najmłodsi najlepiej uczą się przez działanie – jeśli więc chcemy przybliżyć naszym podopiecznym neuroróżnorodny sposób odbierania świata oraz budować postawę otwartości wobec różnorodności, możemy skorzystać z następujących pomysłów:

    • przywitać się różnymi częściami ciała
    • przejść do sali zajęć inną drogą niż zwykle, pokonać korytarz lub schody idąc tyłem (z zachowaniem dbałości o bezpieczeństwo)
    • wykonywać zadania, np. rysowanie lub budowanie z klocków, ręką niedominującą
    • przygotować zadania – wyzwania angażujące zmysły:

    – odszukanie drobnych przedmiotów ukrytych w pudełku wypełnionym ziarnami, mając założone grube rękawice

    – rozpoznawanie smaków i zapachów (kawałków owoców i warzyw, musów owocowych, kisielu, galaretki, przypraw, wacików nasączonych olejkami) z zamkniętymi oczami

    – wyszukiwanie obrazku lub przedmiotu o określonych cechach umieszczonego wśród innych (zabawa typu bystre oczko)

    – rozpoznanie dźwięku lub komunikatu nadawanego w szumie – jednoczesne mówienie/odtwarzanie dźwięku i emitowanie dźwięków przeszkadzających

    – odczytanie komunikatu nadawanego bez słów

    • wykonać wspólną pracę typu kolorowanka XXL, mandala lub łańcuch utworzony z szablonów odrysowanych dłoni, symbolizującą bycie razem, wspólne działanie i szacunek dla każdego człowieka.

    Netografia:

    https://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/2188653;jsessionid=C426D4B708760809E72C944B68156FEA, dostęp z dnia 16.03.2025

    https://prodeste.pl/, dostęp z dnia 16.03.2025

    https://polskiautyzm.pl/, dostęp z dnia 16.03.2025

    https://synapsis.org.pl/, dostęp z dnia 16.03.2025


    Autorka: Urszula Wesół – pedagog specjalny

    Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli