Dobroczynny wpływ muzyki jest powszechnie znany i dostępny niemal dla każdego: utwory muzyczne koją i relaksują, ale też dodają energii i pobudzają; ciekawią, inspirują, zachwycają, sprawiają, że nasze życie jest przyjemniejsze. Przywilejem i jednocześnie zobowiązaniem nauczycieli jest wprowadzanie dzieci w świat muzyki, rozwijanie ich wrażliwości muzycznej, kształcenie umiejętności słuchania i śpiewania piosenek. Metodą, która może wesprzeć nauczycieli w realizacji powyższych zadań, jest koncepcja aktywnego słuchania muzyki Batii Strauss.
Skąd wywodzi się metoda Batii Strauss?
Poszukiwania źródeł aktywnego słuchania muzyki prowadzą do Izraela, skąd pochodzi autorka metody – pianistka, pedagożka i nauczycielka gry na fortepianie. Wieloletnie doświadczenie w pracy pedagogicznej poprzedziła odebraniem starannego wykształcenia muzycznego, najpierw w Izraelu, a później w Paryżu. Po ukończeniu studiów podjęła pracę jako nauczycielka muzyki w izraelskich miejscowościach, gdzie z dużymi sukcesami prowadziła dziecięcy chór. Jej działania zostały zauważone przez państwową rozgłośnię i zaowocowały założeniem chóru dla dorosłych w Izraelskim Radiu. W centrum zainteresowań pedagożki znalazła się muzyka klasyczna, sposób jej przekazywania, odbioru i przeżywania. Doświadczając muzykowania z dziećmi, Batia opracowała spójną koncepcję, która weszła do kanonu standardów kształcenia w obszarze muzyki. Istotą metody zaproponowanej przez Batię Strauss jest wielokrotne obcowanie z utworem muzycznym, osłuchiwanie się z nim, omawianie i interpretowanie przez ruch oraz działanie z instrumentami. Dzięki takiemu podejściu dzieci – zgodnie z nazwą metody – są aktywne w odbieraniu muzyki, twórczo ją przeżywają, a przez bezpośrednie działanie i własne zaangażowanie mają możliwość rozwijania umiejętności kształtowanych w toku edukacji muzycznej.
Jak pracować metodą Batii Strauss?
Praca według koncepcji aktywnego słuchania muzyki obejmuje kilka etapów:
- Fabularyzowanie muzyki, połączone z prostymi ruchami rytmicznymi – polega na rytmicznej recytacji tekstu ułożonego do danego utworu muzycznego, wzbogaconej o proste gesty. Dzięki łączeniu słowa, muzyki i ruchu, dzieci rozwijają koordynację złożonych czynności, poszerzają zasób doświadczeń muzycznych, słów i gestów. Aktywne obcowanie z utworem muzycznym angażuje dziecięcą uwagę, mobilizuje do działania, dostarcza przyjemnych przeżyć związanych z przeżywaniem muzyki.
- Realizacja w tańcu lub zabawie ruchowej – na tym etapie nauczyciel prezentuje dzieciom układ ruchów ilustrujący opracowywany utwór, tym razem angażujący całe ciało. Prowadzący zaprasza podopiecznych do odtworzenia proponowanej aktywności ruchowej towarzyszącej muzyce, a w dalszej kolejności stwarza warunki do swobodnej interpretacji muzyki przez dzieci. W ten sposób młodzi ludzie odbierają muzykę wszystkimi zmysłami, kształcą poczucie rytmu, zaspokajają naturalną potrzebę ruchu.
- Instrumentacja utworu – po raz kolejny dzieci interpretują utwór pod kierunkiem nauczyciela – tym razem posługują się instrumentami. Wachlarz środków zaproponowanych w metodzie jest bardzo bogaty – to między innymi: marakasy, klawesy, trójkąty, dzwonki, bębenki, tamburyny, tarki, janczary, talerze. Utwór powtarzany jest tyle razy, ile rodzajów instrumentów jest w nim wykorzystywanych – tak, aby każde dziecko mogło zagrać na każdym instrumencie. W ten sposób uczestnicy zajęć ćwiczą umiejętność koordynacji działań, współpracy, czekania na swoją kolej, rozwijają uważność i cierpliwość.
- Połączenie tańca z instrumentacją – na tym etapie dzieci prezentują zdobyte wcześniej umiejętności – opanowany taniec lub zabawę ruchową oraz grę na instrumentach. Nauczyciel dzieli grupę na dwa zespoły: jeden ilustruje opracowywany utwór ruchem, a drugi graniem. Ten etap pracy metodą pozwala dzieciom doświadczyć przyjemności ze wspólnego działania oraz radości z prezentowanych osiągnięć.
- Rozmowa o muzyce – pojawia się na każdym etapie pracy z utworem, pomaga dzieciom w podzieleniu się swoimi spostrzeżeniami, opisaniu tego, w czym uczestniczyły, usystematyzowaniu zdobytej wiedzy.
W jaki sposób można wykorzystać metodę w pracy z dziećmi?
- Realizowanie zajęć z zakresu edukacji muzycznej – zagadnień związanych z nauką słuchania piosenek, gry na instrumencie.
- Wzbogacenie przebiegu wydarzeń z życia grupy, np. zabawy andrzejkowej, balu karnawałowego.
- Opracowywanie zagadnień związanych z kulturą danego regionu.
- Przygotowanie pokazu dla gości, np. rodziców, dziadków.
Serdecznie zapraszamy do prowadzonej przez nas akredytowanej Niepublicznej Placówki Doskonalenia Nauczycieli PERFECTUS na szkolenie webinarowe pt. Elementy teatru i pantomimy z wykorzystaniem metody Batii Strauss i Carla Orffa. Więcej informacji TUTAJ.
Bibliografia:
E. Frołowicz, Aktywny uczeń w świecie muzyki, wyd. Harmonia, Gdańsk 2008
M. Koc, Metoda Batii Strauss. Aktywne słuchanie muzyki w koncepcji Batii Strauss, https://batia.edu-akcja.pl/wp-content/uploads/2022/07/EduAkcja_metoda_Batii_Strauss_materialy_dodatkowe.pdf
https://wychowaniemuzyczne.pl/batia-strauss/, dostęp z dnia 23.11.2023 r.
Autor: Urszula Wesół – pedagog, nauczyciel edukacji przedszkolnej
Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli