Cele:
- wprowadzenie do tematu pracy z uważnością,
- rozwijanie kompetencji intrapersonalnych i budowania własnych zasobów w obszarze samoświadomości, autoregulacji napięcia, kierowania uwagą.
Formy pracy:
- praca z całą grupą,
- praca indywidualna.
Metody:
- gry i zabawy integracyjne,
- metody aktywizujące: burza mózgów, mapa myśli,
- metody słowne: rozmowa,
- metody praktycznego działania.
Środki dydaktyczne:
paczka chusteczek higienicznych, tablica suchościeralna/typu flipchart ze sprzętem do zapisywania, słoiki, woda, brokat, nagranie dowolnego utworu muzycznego i sprzęt do jego odtwarzania.
Uwagi:
przed przeprowadzeniem zajęć prosimy uczestników, aby każdy z nich zaopatrzył się w mały słoik.
Przebieg:
1. Rozpoczęcie – zabawa z paczką chusteczek
Uczniowie siadają w kręgu, w jego środku leży opakowanie chusteczek higienicznych. Każdy z uczniów opisuje przedmiot w sposób, w jaki zostanie poproszony przez prowadzącego, np. śmieszny, straszny, przestraszony, zmęczony.
2. Wprowadzenie do tematu uważności
Prowadzący prezentuje uczniom kilka nietypowych sytuacji z życia codziennego:
- chleb schowany w lodówce,
- klucze wyrzucone do kosza na śmieci,
- telefon komórkowy w pralce,
- wykonanie połączenia pod inny numer telefonu, niż zamierzono,
- pójście inną niż zaplanowana drogą.
Uczestnicy zajęć wspólnie zastanawiają się, co łączy wymienione sytuacje – wszystkie są skutkiem roztargnienia, pośpiechu, braku uważności. Następnie uczniowie dzielą się swoimi pomysłami na to, jak rozumieją uważność, zapisują swoje pomysły w formie mapy myśli.
3. Uważność zamknięta w słoiku
Każdy z uczniów wlewa wodę do przyniesionego ze sobą słoika, dosypuje brokat, zakręca słoik. Następnie prowadzący prosi uczniów, aby energicznie potrząsnęli słoiczkami i zaobserwowali wir brokatu wewnątrz. Prowadzący wyjaśnia, że zawartość słoika przypomina stan umysłu, kiedy jesteśmy roztargnieni, nieuważni, spieszymy się – wszystko wiruje, miesza się ze sobą, trudno o porządek. Jeśli jednak damy sobie chwilę na zatrzymanie i oddech, wszystko uspokaja się i układa.
Prowadzący może zaproponować uczniom sposób na przywrócenie stanu uważności – uczniowie ponownie potrząsają słoiczkiem, a w czasie, w którym drobinki brokatu wirują i opadają, wykonują wybrane ćwiczenie oddechowe, np.:
- jak najdłuższy wdech i rytmiczny wydech,
- sposób oddychania naśladujący zwierzę, np. oddychaj jak wąż, kot, lub jak słoń,
- oddychanie z liczeniem – biorąc wdech, licz od 1 do 4, wykonując wydech, licz od 4 do 1.
4. Zabawa: start – stop
Prowadzący zaprasza uczestników zajęć do zabawy – podczas odtwarzania muzyki poruszają się w swobodny sposób, kiedy muzyka milknie, mają się zatrzymać i skupić uwagę na doznaniach płynących z ciała, starając się zapamiętać jak najwięcej wrażeń, np. co się dzieje z moim oddechem, biciem serca, co czuję w głowie, a co w brzuchu.
5. Fotoreportaż z uważności
Prowadzący zaprasza chętnych uczniów do dokumentowania momentów, które podczas kolejnego tygodnia w szczególny sposób przyciągną ich uwagę. Z wykonanych przez uczniów prac można urządzić fotowystawę i rozpocząć dyskusję nad tym, jak wiele można dostrzec dzięki uważności w otaczającej nas rzeczywistości.
6. Zabawa na pożegnanie: 5,4,3,2,1
Na koniec zajęć prowadzący prosi uczniów, aby uważnie przyjrzeli się swojemu otoczeniu przez minutę i zidentyfikowali w nim:
- pięć rzeczy, które można zobaczyć,
- cztery rzeczy, które można usłyszeć,
- trzy rzeczy, które można dotknąć,
- dwie rzeczy, które można powąchać,
- jedną rzecz, którą można posmakować.
Literatura:
- K. Skolimowska, M. Kud, Wychowanie do osobistego rozwoju. Pomysły na lekcje rozwijające kompetencje miękkie i umiejętności osobiste wśród dzieci i młodzieży, wyd. Difin, Warszawa 2017
- R. Sapolsky, Dlaczego zebry nie mają wrzodów? Psychofizjologia stresu, wyd. PWN, Warszawa 2020
- K. Nordengen, Mózg rządzi. Twój niezastąpiony narząd, wyd. Marginesy, Warszawa 2018
- S. Shanker, T. Barker, Self-Reg. Jak pomóc dziecku (i sobie) nie dać się stresowi i żyć pełnią możliwości, wyd. Mamania, Warszawa 2016
Autor: Urszula Wesół – pedagog, pedagog specjalny
Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli
