Strona główna Czytelnia Znaczenie zabawy w rozwoju dziecka

Znaczenie zabawy w rozwoju dziecka

0

Zabawa zrodziła się z naturalnych potrzeb życiowych człowieka. Ruchy, okrzyki i gesty przyczyniły się do powstania melodii i rytmu. Zabawa potocznie oznacza i odnosi się do czynności, które wywołują pozytywne emocje oraz energię. Pozwalają  przyjemnie spędzić czas, oderwać się od rzeczywistości. Bawiącymi się kierują pewne zasady, które pochodzą z życia społecznego, odnoszą się do charakteru twórczego, gdzie on prowadzi do samodzielnego poznawania rzeczywistości. Zabawa zaspokaja dziecięce zainteresowania oraz potrzeby. Również zalicza się do edukacyjnych oddziaływań, dostarcza treści estetycznych oraz poznawczych, świadczy to o wielostronnym i harmonijnym rozwoju osobowości.[1]

Definicje zabawy i sposobu jej rozumienia przedstawia I. Roszkiewicz. Wg niej zabawa zwiększa pewność siebie, wzbogaca umiejętności myślenia, spostrzegania oraz wiedzy. „Uczy kierowania, planowania, rozwija zdolności organizacyjne, wzbogaca osobowość dziecka, rozwija sferę emocjonalną życia pogłębiając ją. Stanowi jeden z najlepszych środków psychoterapeutycznych i często bywa stosowana jako metoda oddziaływania na dzieci z różnymi trudnościami oraz z zaburzeniami rozwoju”.

Trudno się nie zgodzić z tym co pisze I. Roszkiewicz, właśnie poprzez zabawę dziecko  rozwija się, zdobywa pewne umiejętności, wzbogaca swój wachlarz doświadczeń. Dziecko, które bawi się, jest radosne, szczęśliwe, pełne życia i energii. Zabawa kształtuje u dziecka jego osobowość oraz zdolności manualne. Również podczas zabawy rozwijają się pewne funkcje organizatorskie, planowania, rozwija się mowa, która później staje się coraz bardziej zrozumiała i bogatsza w nowe słownictwo.[2]

Różnorodne zabawy jakie podejmują dzieci podczas swojej aktywności mają bardzo ważne znaczenie. Z jednej strony zabawa daje dziecku poczucie spełnienia oraz ogromną przyjemność, a z drugiej strony uczy i rozwija. Podczas zabawy dziecko zdobywa pewne umiejętności ruchowe, intelektualne, rozwijają się funkcje wzrokowe, wzbogaca swoje doświadczenia emocjonalne, a także poszerza swoją wiedzę jak współpracować w grupie. Ponadto, jedną z głównych form zabawy jest wyrażanie zainteresowań dzieci. Poprzez zabawę rozwijają swoje zainteresowania z różnych dziedzin.

Na uznanie zasługują słowa F. Schillera: „Człowiek jest tylko wtedy całkowicie człowiekiem, gdy się bawi”. Są to słowa napisane około dwieście lat temu i nadal mają w sobie ogromne znaczenie i przebicie. „Zabawa jest atrybutem człowieczeństwa. W przypadku dzieci zabawa jest drogą do opanowania rzeczywistości” (Kantor 2003, s.7).

Zwrócę uwagę na podstawowe pierwiastki zabawy, należą do niej:

  • wyobraźnia,
  • emocje,
  • ruch.[3]

Warto podkreślić, że każda zabawa ma temat i niesie za sobą pewne tajemnice, a także treść, podstawowe czynności, role, zadania jakie z niej wynikają. Zabawa jest eksploracją, badaniem otoczenia, możliwością rozwoju oraz odnalezieniem „własnego ja”.

Wyobraźnię można porównać do zabawy, łączy je jeden element. Opisując wyobraźnię można powiedzieć, że tak jak zabawa, po prostu jest. Autorzy piszą, że wyobraźnia jest darem natury. Poznając świat, zaczyna się od poznania zmysłowego i zaś na jego podstawie buduje się obrazy rzeczywistości oraz samego siebie.

Podczas zabawy dziecko opanowuje stopniowo wyobraźnię, którą podporządkowuje rozumowi. Wyobraźnia, która dziecku towarzyszy podczas zabawy, potrafi odkrywać i zadziwiać. Zabawa pozwala dziecku na rozszerzanie wyobraźni. Zabawy nie należy bagatelizować i ograniczać, to właśnie ona daje dziecku duże możliwości na jego rozwój i rozwijanie wyobraźni, która na poszczególnych etapach rozwija się.[4]

Drugim składnikiem są emocje. Emocje towarzyszą dzieciom podczas zabawy i to one wywołują pożądany lub niepożądany przebieg zabawy. Decydują o zadowoleniu z zabawy lub o niezadowoleniu. Emocje wyznaczają stosunek relacji między uczestnikami zabawy. Zabawa podejmowana przez dzieci jest prawdziwa, a emocje, które towarzyszą, pozwalają na odkrywanie swoich przeżyć.

Ostatni składnik, który towarzyszy podczas zabawy, to ruch. Proces tworzenia przez dziecko zabawy jest ruchem. Ruch powoduje aktualizację potrzeby zabawy. Zabawa zawsze porusza się w czymś, czyli w określonym i jednocześnie nieokreślonym miejscu i czasie. Zabawa jest ruchem potencjalnym i nieskończonym. Podczas zabawy łatwo zauważyć ruch np. ciało, myśl, przedmiot, czyli dziecko z przedmiotem, przedmioty znajdujące się w otoczeniu dziecka. Zgodnie z myślą Arystotelesa „dziecko wprawione raz w ruch zabawy nigdy nie przestaje się bawić”.

Podsumowując wpływ zabawy na rozwój dziecka, warto przytoczyć słowa J. Korczaka: „Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat”. Zabawa jest czymś pięknym i naturalnym, dlatego warto dzieciom na to pozwalać. Przede wszystkim pozwolić im na organizację zabawy, gdzie mogą sami się otworzyć przed drugim człowiekiem. Bawiące się dziecko to szczęśliwe dziecko. W toku zabawy dziecko uczy się, rozwija swoje zainteresowania. Podczas zabawy pojawia się inwencja twórcza, która daje dziecku wiele możliwości.

Podkreślę słowa A. Sterna: „Dla dzieci zabawa i nauka są nierozdzielnymi pojęciami. To dla nich synonimy”. A. Stern pisze, aby zaobserwować dziecko podczas swobodnej zabawy i dostrzegać w bawiącym się dziecku jego zaangażowanie, pomysły, koncentrację i przede wszystkim sposób, w jaki pokonuje napotkane ograniczenia (Stern 2017, s.14). Zabawa jest to świat, w którym wolno naśladować i podglądać. Dzięki temu wzrasta poczucie bezpieczeństwa, rozwijanie swojej osobowości.

Bibliografia

[1] Waloszek D., Pojęcie zabawy, jej antropologiczna i rozwojowa obecność, Kraków 2006, s. 253-254.

[2] Znaczenie zabawy dziecka w wieku przedszkolnym, http://bazhum.muzhp.pl  (data zaczerpnięcia 7.05.2017)

[3] Waloszek D., Właściwości i pierwiastki zabawy, Kraków 2006, s. 258-260

[4] Tamże, s.258

Autor: Renata Maciejewska – Czytelniczka Portalu

BRAK KOMENTARZY

Exit mobile version