Początek roku szkolnego jest dla każdego nauczyciela, niezależnie od rodzaju placówki, w której pracuje oraz przedmiotu, jakiego naucza, czasem planowania pracy i zadań do wykonania w najbliższych miesiącach. Wśród nich znajdują się zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, do udzielania której, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej, zobligowani są nauczyciele i specjaliści zatrudnieni w placówkach systemu oświaty. Z pewnością wszyscy nauczyciele, mniej lub bardziej intuicyjnie, udzielają swoim uczniom pomocy i wsparcia w trakcie bieżącej pracy. Rozporządzenie nakłada na członków kadry pedagogicznej bardzo konkretne zadania, które warto znać, by wywiązywać się ze swoich obowiązków zgodnie z przepisami prawa.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach definiuje pomoc psychologiczno-pedagogiczną jako rozpoznawanie i zaspokajanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawanie jego indywidualnych możliwości psychofizycznych oraz czynników środowiskowych wpływających na jego funkcjonowanie w przedszkolu, szkole i placówce.
Celem udzielanej pomocy jest wspieranie potencjału rozwojowego wychowanka i stwarzanie warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu szkolnym oraz w środowisku społecznym. Katalog przyczyn, z powodu których uruchamiamy udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest szeroki i obejmuje: niepełnosprawność, niedostosowanie społeczne lub zagrożenie niedostosowaniem społecznym, zaburzenia zachowania lub emocji, szczególne uzdolnienia, specyficzne trudności w uczeniu się, deficyty kompetencji i zaburzenia sprawności językowych, choroby przewlekłe, sytuacje kryzysowe lub traumatyczne, niepowodzenia edukacyjne, zaniedbania środowiskowe oraz trudności adaptacyjne.
Warto zaznaczyć, że adresatem pomocy psychologiczno-pedagogicznej są nie tylko uczniowie, ale również rodzice i nauczyciele, którzy dzięki niej zyskują wsparcie w rozwiązywaniu trudności wychowawczych i dydaktycznych oraz podniesieniu swoich umiejętności.
Pomoc psychologiczno pedagogiczna przyjmuje różne formy; w zależności od rodzaju placówki mogą to być: zajęcia specjalistyczne, dydaktyczno-wyrównawcze, rozwijające uzdolnienia, rozwijające umiejętności uczenia się, klasy terapeutyczne, zindywidualizowana ścieżka kształcenia oraz realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu, warsztaty, porady i konsultacje.
W każdej ze szkół i placówek nauczyciele udzielają pomocy psychologiczno-pedagogicznej w trakcie bieżącej pracy z uczniem oraz poprzez zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów, sprecyzowane w konkretnych zadaniach, do których należą:
- rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów
- określanie ich mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień
- rozpoznawanie przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie uczniów i ich uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły lub placówki
- podejmowanie działań sprzyjających rozwojowi kompetencji oraz potencjału uczniów w celu podnoszenia efektywności uczenia się i poprawy ich funkcjonowania
- współpraca z poradnią w procesie diagnostycznym i postdiagnostycznym, w szczególności w zakresie oceny funkcjonowania uczniów, barier i ograniczeń w środowisku utrudniających funkcjonowanie uczniów i ich uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły lub placówki oraz efektów realizowanych działań i planowania dalszych
- obserwacja pedagogiczna, której celem w przedszkolu jest wczesne rozpoznanie u dzieci dysharmonii rozwojowych i podjęcie w stosunku do nich wczesnej interwencji. W przypadku dzieci realizujących obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne, obserwacja zakończona jest analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole. Celem obserwacji pedagogicznej w szkole, prowadzonej w trakcie bieżącej pracy z uczniami, jest rozpoznanie trudności w uczeniu się. W przypadku uczniów klas I-III szkoły podstawowej zwracamy szczególną uwagę na deficyty kompetencji i zaburzeń sprawności językowych oraz ryzyko wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się, jak również potencjał ucznia, jego zainteresowania i szczególne uzdolnienia.
Każdy nauczyciel, specjalista udzielający pomocy psychologiczno-pedagogicznej powinien dokonać ewaluacji udzielanej pomocy i sformułować wnioski do dalszej pracy. Prowadzone działania dokumentowane są zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji.
Zgodnie z zapisami rozporządzenia, wszelkie działania podejmowane na rzecz ucznia objętego pomocą, a więc np. prowadzone obserwacje i formułowane na ich podstawie wnioski, ustalenia dotyczące zintegrowanych działań, wskazówki do pracy z dzieckiem przekazane od specjalistów, zaświadczenia i wyniki badań lekarskich, notatki z rozmów z rodzicami gromadzone są w indywidualnej teczce ucznia.
Bibliografia:
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. poz. 1646 oraz z 2019 r. poz. 1664)
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1280)
- https://nadzornadszkola.wip.pl/165-marzec-2020-r./kontrola-dokumentacji-udzielania-pomocy-psychologicznopedagogicznej-5638.html, dostęp z dnia 24.08.2021 r.
Autor: Urszula Wesół – pedagog specjalny, terapeuta pedagogiczny
Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli