13.6 C
Polska
czwartek, 28 marca, 2024
Strona głównaEdukacja wczesnoszkolnaZabawy wyciszające dla młodszych dzieci

Zabawy wyciszające dla młodszych dzieci

Efektywne nauczanie młodszych dzieci powinno uwzględniać ich potrzeby – wysoki poziom aktywności ruchowej i ciekawości poznawczej, żywiołową ekspresję oraz gotowość do działania. Im więcej więc bezpośredniego doświadczania i aktywności w nauczaniu, tym bardziej odpowiada ono funkcjonowaniu najmłodszych uczniów. W miarę ich rozwoju i dojrzewania struktur poznawczych, uczenie poprzez bezpośrednie doświadczanie, ustępuje miejsca innym formom działalności poznawczej; jednak nawet w kształceniu młodszych dzieci są momenty, w których potrzebne jest wyciszenie i obniżenie poziomu aktywności:

  • gdy chcemy przekazać treści wymagające szczególnego skupienia,
  • gdy potrzebujemy zrównoważyć emocje po szczególnie ekscytującej aktywności,
  • gdy grupa wymaga zdyscyplinowania.

Sposoby wyciszania wychowanków również powinny być skorelowane z właściwościami ich funkcjonowania – skoro młodsze dzieci wykorzystują w swoim działaniu wiele modalności zmysłowych, werbalne komunikaty, odwołujące się do jednego kanału sensorycznego, mogą okazać się niewystarczające. Warto uzupełnić je o aktywności z zakresu innych układów zmysłowych, zaangażować ruch i działanie oraz emocje, np. zaskoczenie. Dzięki neurodydaktyce wiemy, że takie komunikaty mają szansę sprawniej dotrzeć do struktur poznawczych dzieci, a my możemy być w naszym działaniu bardziej skuteczni.

Poniżej kilka pomysłów na wyciszenie dzieci, uwzględniając wiedzę na temat ich prawidłowości rozwojowych i funkcjonowania mózgu:

  • Praca z wykorzystaniem zmysłów

Projektując zabawy wyciszające, możemy odwołać się do właściwości układu nerwowego. Aktywności angażujące zmysł czucia głębokiego pozwalają na przeorganizowanie i uporządkowanie informacji sensorycznych w ciele, a przez to osiągnięcie stanu stabilizacji i wyciszenia, który może się utrzymać przez kilka godzin. W tym celu możemy zaproponować dzieciom zaciskanie dłoni, rozciąganie ramion, ugniatanie, ściskanie np. woreczków, piłeczek, siłowanie się między sobą (w bezpieczny sposób), przepychanie np. pudeł, paczek.

Oprócz czucia głębokiego, możemy zaangażować zmysł przedsionkowy – ważne, by aktywności z tego obszaru odbywały się w ruchu liniowym (nie obrotowym, który działa pobudzająco). Jeśli więc chcemy wyciszyć dziecko, możemy mu zaproponować delikatne huśtanie w hamaku, kocu lub chuście, bujanie w fotelu lub na koniu na biegunach.

Uspokajająco może także oddziaływać aktywizacja zmysłu dotyku – w tym celu możemy wykorzystać masażyki z towarzyszącą rymowanką lub użyciem piórek, gąbek czy innego typu masażerów.

Warto wiedzieć, że działanie uspokajające mają również niektóre zapachy – np. lawendy, róży, bergamotki, eukaliptusa.

  • Praca z oddechem

Oddychanie w świadomy, rytmiczny sposób, pomaga wyciszyć się, np. po ekscytującej zabawie. Młodsze dzieci mogą mieć nieco trudności z nadaniem rytmu swojemu oddechowi – możemy je w tym wspomóc, proponując towarzyszące oddychaniu liczenie (licząc od 1 do 4, wdychamy powietrze, licząc do 5 do 8 – wydychamy) lub zabawy oddechowe z fabułą, np.:

  • „wąż” – wdychamy powietrze nosem, następnie powoli je wypuszczamy, sycząc przy tym niczym wąż,
  • „koci grzbiet” – w pozycji na czworakach wdychamy powietrze nosem, następnie wypuszczamy, wyginając kręgosłup „w koci grzbiet”,
  • „balonik” – wdychamy powietrze nosem, wyobrażając sobie, że próbujemy powoli napompować balon.
  • Zabawy z zakresu pedagogiki Marii Montessori

Pedagogika Montessori wiele uwagi poświęca skupieniu i wyciszeniu dzieci oraz proponuje kilka sposobów, jak im w tym pomóc:

  • podawanie przez dzieci siedzące w kręgu miseczki z wodą tak, by jej nie rozlać lub dzwoneczka tak, by nim nie zadzwonić,
  • powolne chodzenie w rozsypce z woreczkiem lub piórkiem na głowie,
  • chodzenie z kasztanem umieszczonym na łyżce wzdłuż linii wyznaczonej na podłodze (np. z pomocą szarfy lub taśmy malarskiej).
  • Ćwiczenia uważności

Uważne doświadczanie otaczającej rzeczywistości wiąże się z osiągnięciem stanu skupienia i wyciszenia – w tym celu możemy zaproponować dzieciom następujące ćwiczenia:

  • „Muzyka stop” – podczas odtwarzania muzyki dzieci tańczą, gdy muzyka cichnie, dzieci zatrzymują się, kładą na podłodze i analizują, co dzieje się z ich ciałem (temperatura, oddech, bicie serca); zapraszamy dzieci do dalszej zabawy, gdy ich oddech się wyrówna, gdy nie jest im już gorąco, a serce przestanie szybko bić;
  • „5,4,3,2,1,” – prosimy dzieci, żeby w swoim otoczeniu znalazły: pięć rzeczy, które mogą zobaczyć, cztery rzeczy, które mogą usłyszeć, trzy rzeczy, których mogą dotknąć, dwie rzeczy, które mogą powąchać i jedną rzecz, którą mogą posmakować.
Bibliografia:
  • J. Krysiak, Jak wyciszyć dziecko? Skuteczne metody pracy z grupą i wg indywidualnych potrzeb, materiały opracowane na podstawie webinarium dostępnego na stronie: https://www.famiga.pl/webinary/, dostęp z dnia 15.01.2021 r.
  • https://www.dzieckiembadz.pl/2017/07/spray-ciszy-i-inne-metody-wyciszajace.html, dostęp z dnia 15.01.2021 r.
  • M. Borkowska, Integracja sensoryczna w rozwoju dziecka. Podstawy neurofizjologiczne, wyd. Harmonia, Gdańsk 2018
  • M. Spitzer, Jak uczy się mózg, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012

Autor: Urszula Wesół – pedagog, pedagog specjalny, terapeuta pedagogiczny

Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli

PODOBNE ARTYKUŁY