„Smartfony opanowały świat i aż trudno sobie wyobrazić, że kiedyś ich nie było”
Media elektroniczne ułatwiają nam codzienne funkcjonowanie. Dzięki nim odszukujemy informacje, utrzymujemy kontakt ze znajomymi, przesyłamy sobie nawzajem wiadomości i potrzebne materiały. W wolnej chwili gry komputerowe dostarczają nam rozrywki i zabawy. Coraz częściej bywa jednak tak, że media elektroniczne odgrywają w naszym życiu główną rolę. Z jakże popularnego smartfona potrafią korzystać nawet najmłodsze dzieci oglądając np. ulubione bajki. Starsze dzieci przyciągają już przede wszystkim gry. Niestety, to właśnie gry online niosą za sobą jedno z najczęstszych zagrożeń stopniowej utraty kontroli i uzależnienia. Niejednokrotnie obserwując młodych rodziców, nasuwa się stwierdzenie, że kupując dziecku smartfon, kupują sobie również święty spokój od dziecka.
Dlaczego gry online wciągają?
- Gry angażują. Angażują również zmysły – wzrok, słuch na tyle, że możemy zapomnieć o otaczającym świecie. Niektórzy nawet przestają odczuwać zmęczenie, głód i inne potrzeby fizjologiczne.
- Gry dają nagrody. Pokonywanie kolejnych etapów i zdobywanie punktów zwiększa apetyt na uzyskanie kolejnych. Grając częściej stajemy się coraz lepsi i odnosimy coraz więcej sukcesów. A to wciąga…
- Gry są jak niekończąca się opowieść. Wynik zawsze może być jeszcze lepszy, ponieważ gry online nie posiadają górnej granicy punktów możliwych do zdobycia.
- Gry dają nam poczucie wpływu na sytuację. W wielu grach online gracze współpracują ze sobą w klanach, czy zespołach. Poczucie odpowiedzialności za powodzenie grupy może pchać do coraz większego angażowania się w osiąganie wyniku. Gracze mogą wręcz stosować wobec siebie nawzajem presję, aby grać.
Musimy wiedzieć, że granie w gry komputerowe ma dwie strony i w zależności od gracza, może przynosić mu korzyści lub szkody.
Przykładowe korzyści:
- rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej, spostrzegawczości, zdolności przestrzennych, procesów myślowych, decyzyjności oraz koncentracji uwagi;
- wzmocnienie samooceny – płynące ze zdobywania kolejnych sukcesów w grze;
- doświadczanie pozytywnych emocji związanych ze współzawodnictwem;
- rozwijanie umiejętności społecznych związanych z poznawaniem innych ludzi i współtworzeniem grupy.
Przykładowe zagrożenia:
- zaniedbywanie obowiązków;
- zaniedbywanie relacji i kontaktów twarzą w twarz;
- zaniedbywanie aktywności fizycznej;
- wzmocnienie negatywnych wzorców związanych z zachowaniami agresywnymi;
- pojawienie się nierealnych oczekiwań wobec siebie i innych, związane z przenoszeniem zasad panujących w grach do rzeczywistości.
Dzieci i młodzież w wieku szkolnym pragną ciągle włączać swój wielofunkcyjny telefon i bardzo często bezmyślnie patrzeć w jego ekran. Nawet całkowity zakaz używania telefonów na terenie szkoły nie przeszkadza uczniom, aby z nich korzystać, np. w toalecie. Część gier online trwa non stop, co oznacza, że cały czas gra się toczy, bez względu na to, czy jesteśmy podłączeni do sieci, czy nie. Uzależnione od takiej gry dziecko nie potrafi skupić się na wiadomościach podawanych w czasie zajęć lekcyjnych, gdyż jego myśli ciągle krążą wokół gry.
Wśród smartfonowych maniaków wyróżniamy:
- cierpiących na „zespół włączonego telefonu” – pilnują, aby telefon był ciągle włączony, w przeciwnym razie ogarnia ich niepokój;
- uzależnionych od sms-ów;
- uzależnionych od gier znajdujących się w urządzeniu;
- uzależnionych od nowych modeli;
- „ekshibicjonistów” – używają smartfonów w taki sposób, żeby wszyscy ich widzieli i słyszeli;
- „maniaków” robiących sobie na każdym kroku tzw. selfie.
Dla wielu uczniów życie bez smartfonów nie istnieje. Mają je włączone całą dobę, sprawdzają w nocy. Nauczyciele często odnoszą wrażenie, że dzieci boją się wykluczenia z grupy, chcą być nieustannie dostępne. Rodzicom często umyka narastający z ich dzieckiem problem i tylko w otwartych, szczerych kontaktach na linii rodzice – szkoła oraz podejmowaniu wspólnych i spójnych działań można uniknąć przyszłych narastających dramatów.
BHP użytkownika smartfona:
- Jak najczęściej korzystam ze słuchawek, które zakłada się na ucho, a nie do ucha;
- Gdy długo rozmawiam przez smartfon, zmieniam ucho, przy którym go trzymam;
- Jeżeli mam słaby zasięg, jak najmniej używam smartfona – wiem, że jestem wtedy narażony na większe promieniowanie;
- Nie rozmawiam przez smartfon w windzie, pociągu i innych zamkniętych, zrobionych z metalu pomieszczeniach lub używam w nich słuchawek;
- Gdy wybieram numer i czekam na połączenie, nie trzymam smartfona przy uchu;
- Przechowuję smartfona jak najdalej od swojego ciała – noszę go w torbie lub plecaku, jeżeli wkładam smartfon do kieszeni, robię to ekranem w stronę ciała;
- Gdy śpię, trzymam smartfon co najmniej 2 metry od głowy;
- Przestrzegam zasad dobrego wychowania i nie rozmawiam głośno w miejscach publicznych;
- Wyłączam lub wyciszam telefon w teatrze i w kinie.
Rodzice często kupują dzieciom telefony najwyższej klasy, ale rzadko z nimi rozmawiają na temat zasad korzystania z tych urządzeń w domu, szkole, miejscach publicznych. A z dziećmi należy rozmawiać. Ponieważ w nowinkach technologicznych najczęściej przewyższają wiedzą swoich rodziców, każda inwigilacja dziecka zakończy się raczej porażką i utratą zaufania.
Należy więc zachęcać młodych ludzi do świadomego i przemyślanego użytkowania mediów elektronicznych, w tym zwłaszcza komputera, urządzeń mobilnych oraz Internetu. Nie w celu grożenia i pouczania, ale w celu czerpania z tych urządzeń tego, co najlepsze i nie pozwolenia na wkręcenie w coś odwracające uwagę dziecka od najważniejszych spraw: jego samego, realnego życia, relacji, marzeń, celów. Tylko wówczas mamy szansę na znalezienie wspólnego porozumienia i odniesienie sukcesu w bezpośrednich, dobrych relacjach.
Źródła:
„BHP użytkownika mediów elektronicznych”, oprac. K. Van Laere, K. Sochocka, E. Biaduń-Korulczyk, wyd. Fundacja Poza Schematami.
Autor: Dorota Majcher
Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli