Temat lekcji: Świąteczna misja: poszukiwanie różnorodnych tradycji bożonarodzeniowych.

Klasy:

VI–VII

Cele:

• Uczeń zna tradycje bożonarodzeniowe z różnych zakątków świata.
• Uczeń dostrzega piękno różnorodności kulturowej i podchodzi do inności z szacunkiem.
• Uczeń rozwija kreatywność oraz doskonali umiejętność współpracy w grupie.

Metody:

projektowanie (tworzenie kartki świątecznej), dyskusja, praca w grupach

Środki dydaktyczne:

karteczki z nazwami krajów, koperty z opisami tradycji bożonarodzeniowych w różnych krajach, arkusze papieru w formacie A4, przybory plastyczne, mapa świata, piosenki świąteczne w różnych wersjach językowych, tablica tradycyjna, tablica interaktywna

Uwagi:

1) Niniejszy konspekt należy zrealizować po godzinie lekcyjnej mającej na celu przypomnienie tradycji bożonarodzeniowych w Polsce.

2) Nauczyciel musi wcześniej poinformować uczniów o konieczności przyniesienia przyborów plastycznych na zajęcia (kredki, flamastry, bloki techniczne z kolorowymi kartkami, nożyczki, klej itp.).

Przebieg lekcji:

Wstęp (5 minut):

Na początku lekcji nauczyciel wita się z uczniami i informuje ich o tym, że otrzymał tajemniczy list z przyszłości, który został napisany przez pewnego (wyimaginowanego) podróżnika w czasie. Następnie odczytuje treść na głos:

„Drodzy Uczniowie,

jest rok 2124. Święta Bożego Narodzenia wyglądają zupełnie inaczej niż kiedyś. Ludzie obecnie łączą tradycje z różnych zakątków świata. Polakom żyjącym w 2024 roku zapewne trudno to sobie wyobrazić…

Byście mogli poczuć atmosferę wielokulturowych Świąt, musicie zebrać informacje na temat tradycji z różnych krajów na całym świecie. To trudne zadanie – tylko współpraca doprowadzi Was do celu! Żeby uzyskać jak najwięcej danych, będziecie musieli jednak najpierw się rozdzielić. Już za chwilę każda z grup przeniesie się w zupełnie inne miejsca. Jakie? Dowiecie się niebawem…”.

Uczniowie na polecenie nauczyciela łączą się w cztery grupy kilkuosobowe (liczba osób w poszczególnych jednostkach będzie zależna od liczebności klasy). Następnie wybrani przedstawiciele losują karteczkę z nazwą kraju, który będzie tymczasowym przystankiem zespołu podczas podróży po świecie.

Przykładowe kraje:

• Włochy
• Islandia
• Meksyk
• Japonia

Po zakończeniu losowania uczniowie łączą ławki i przy nich zasiadają.

Uwaga! Poszczególne grupy mogą wzajemnie znać wylosowane terytoria lub nie – decyzja w tej kwestii zależy od nauczyciela (nieznajomość krajów można wykorzystać jako zabawę podczas prezentacji w ostatniej fazie części zasadniczej – zob. niżej).

Część zasadnicza (35 minut):

Element dodatkowy (nieobligatoryjny):

W pierwszych minutach części zasadniczej (na czas pracy grupowej) nauczyciel może włączyć w tle kolędy i piosenki świąteczne w różnych wersjach językowych (szeroki wybór ścieżek dźwiękowych jest dostępny w serwisie YouTube; przykłady: Feliz Navidad, Stille Nacht, Jingle Bells).

Nauczyciel rozdaje w kopertach krótkie opisy tradycji bożonarodzeniowych w różnych krajach (przykładowe opracowania znajdują się w załączniku). Zadaniem każdego zespołu jest stworzenie kartki świątecznej na arkuszu papieru w formacie A4. Uczniowie są zobligowani do przygotowania:

1. ilustracji wizualizującej wybraną tradycję świąteczną obchodzoną w wylosowanym kraju (na stronie wierzchniej);
2. krótkich życzeń inspirowanych kulturą danego kraju (maksymalnie 5 zdań w środku).

Po rozdaniu materiałów i wytłumaczeniu zadania nauczyciel zapisuje temat godziny wychowawczej na tablicy tradycyjnej. Następnie kontroluje pracę grup, udziela odpowiedzi na zadawane pytania oraz weryfikuje podział obowiązków w każdym zespole (które osoby są odpowiedzialne za pisanie życzeń, a które za tworzenie oprawy graficznej).

Po stworzeniu kartek świątecznych uczniowie prezentują je przed całą klasą (wyjaśniają, co przedstawia ich projekt, opowiadają o tradycji, którą poznali, odczytują życzenia). Przedstawienie dokonań zespołu powinno trwać 3–4 minuty. Podczas wypowiedzi uczniów nauczyciel wyświetla mapę świata (dostępną w Internecie) na tablicy interaktywnej i wskazuje ręką kierunek podróży.

Element dodatkowy (nieobligatoryjny): zabawa – na podstawie oprawy graficznej kartek świątecznych grupy próbują zgadnąć, z jakim krajem związana jest prezentowana tradycja (jeśli nie było to ujawnione wcześniej – zob. wyżej).

Podsumowanie (5 minut):

Pytania do uczniów – zestaw (należy wybrać jedno do dyskusji podsumowującej):

1. Jakie przesłanie niesie dzisiejsza godzina wychowawcza?
2. Która tradycja najbardziej was zaskoczyła?
3. Co mogłoby być symbolem łączącym wszystkie kultury w ramach obchodzenia Świąt Bożego Narodzenia?

Karty z opisami tradycji bożonarodzeniowych w różnych krajach, które powinny zostać umieszczone w kopertach – załącznik:

Karta 1: Włochy

Włosi obchodzą Święta Bożego Narodzenia w rodzinnej, radosnej atmosferze. Głęboko zakorzenioną tradycją w ich kulturze, która sięga czasów św. Franciszka z Asyżu (XIII w.), jest budowa szopek – zdobią one wiele domów, szkół, szpitali i kościołów. We Włoszech, podobnie jak w Polsce, za powszechny element świątecznej dekoracji uznaje się także choinkę.

24 grudnia Włosi spożywają kolację wigilijną – składa się ona z dań bezmięsnych (np. ryb i owoców morza). Jest to dzień, w którym wiele rodzin wybiera się na pasterkę. W dzień Bożego Narodzenia (25 grudnia) bliscy spotykają się natomiast przy wystawnym obiedzie. Dobór dań na świątecznym stole zależy od regionu Włoch (na północy serwuje się np. faszerowane mięsem, szynką, warzywami i serem tortellini, a na południu – lasagne z sosem pomidorowym, mięsem wieprzowym i kilkoma rodzajami serów). Najpopularniejszym deserem jest znane na całym świecie panettone – ciasto drożdżowe z bakaliami posypane cukrem pudrem (częstymi dodatkami są: czekolada, likier i skórka pomarańczowa).

W święto Trzech Króli, w nocy z 5 na 6 stycznia, dzieci otrzymują prezenty. Według tradycji przynosi je czarownica Befana, która lata na miotle, wchodzi do domów przez komin i zostawia podarunki w skarpecie.

Karta 2: Islandia

Boże Narodzenie jest jednym z najważniejszych świąt roku w islandzkiej kulturze, które łączy rodziny w wyjątkowej, magicznej atmosferze. Ulice miast oświetlone są kolorowymi lampkami i wypełnione muzyką. Domy dekoruje się świecami, które cieszą ludzi blaskiem i ciepłem podczas mroźnych, zimowych nocy. W okresie świątecznym na Islandii obficie pada śnieg i często pojawia się zorza polarna.

Boże Narodzenie trwa w tym kraju 26 dni – od 11 grudnia do 6 stycznia. Jedną z najbardziej znanych tradycji jest opowieść o 13 Świątecznych Chłopcach (trollach). Sezon świąteczny rozpoczyna się wtedy, gdy pierwszy z nich przybywa do miasta na 13 dni przed Wigilią, przynosząc prezenty grzecznym dzieciom (te niegrzeczne mogą znaleźć w swoich butach jedynie surowego ziemniaka).

W wigilijny wieczór Islandczycy jedzą tradycyjne danie – pieczone jagnię – oraz czytają książki, którymi najpierw wymieniają się w rodzinnym gronie. Lekturze pod ciepłym kocem często towarzyszy jedzenie czekoladek i innych słodyczy.

Karta 3: Meksyk

Święta Bożego Narodzenia w Meksyku są niezwykle barwne i radosne. Ważną częścią obchodów jest tradycyjna procesja (Las Posadas), która polega na odtworzeniu wędrówki Maryi i Józefa w poszukiwaniu schronienia. Przez dziewięć dni przed Bożym Narodzeniem ludzie wędrują od domu do domu, śpiewając kolędy i niosąc figury świętych. W trakcie pochodu odczytywane jest także Pismo Święte i odgrywane są sceny związane z historią narodzenia Jezusa.

Nieodłączny element Świąt to piniata – kolorowa kula lub gwiazda z papieru wypełniona słodyczami. Jest ona rozbijana kijem przez dzieci i dorosłych, którzy w trakcie uderzania mają zasłonięte oczy – ten zwyczaj stanowi symbol zwycięstwa nad różnymi pokusami.

Do tradycyjnych świątecznych dań meksykańskich zalicza się tamales – nadziewane ciasto kukurydziane zawijane w liście kukurydzy, indyka, solone dorsze, wieprzowinę oraz nadziewane chili.

Karta 4: Japonia

W Japonii Boże Narodzenie jest obchodzone nieco inaczej, ponieważ większość Japończyków nie wyznaje chrześcijaństwa. Nie jest to więc żadne oficjalne święto religijne. Dzień 24 grudnia określa się tam mianem Kurisumasu – jest on pretekstem do wspólnego spędzania czasu w gronie najbliższych. Ulice miast rozświetlają w tym okresie tysiące światełek, które uplecione są w różne kształty i tworzą gwiaździste korytarze.

Młodzi Japończycy obchodzą Kurisumasu tak jak walentynki – dają ukochanej osobie jakiś upominek (np. kwiaty), rezerwują stoliki w restauracjach i umawiają się na romantyczne spacery.

Kwintesencją Bożego Narodzenia w Japonii jest jednak smażony kurczak – np. ten z KFC, jedzony na miejscu lub zamawiany do domu. Obecnie wiele tamtejszych sieci fast foodów (a nawet supermarketów) ma ten posiłek w swojej ofercie świątecznej.

Tradycyjnym i najpopularniejszym japońskim deserem jest tort świąteczny (zwany kurisumasu keeki) udekorowany truskawkami i bitą śmietaną.

Netografia:
https://wlochy.edu.pl/boze-narodzenie-po-wlosku-czyli-obrzedy-i-tradycje-obchodzone-wewloszech/, dostęp: grudzień 2024.
https://guidetoiceland.is/pl/historia-i-kultura/boze-narodzenie-i-sylwester, dostęp: grudzień 2024.
https://mezoameryka.pl/mezoameryka/kochamy-meksyk/111-kochamy-meksyk/381-bozenarodzenie-w-meksyku-zwyczaje-i-tradycja, dostęp: grudzień 2024.
https://triptivo.pl/boze-narodzenie-w-meksyku/, dostęp: grudzień 2024.
https://japoland.pl/boze-narodzenie/, dostęp: grudzień 2024.
https://oyakata.com.pl/ksiega-mistrza-oyakata/kurisumasu-boze-narodzenie-jak-wygladaja-swietabozego-narodzenia-w-japonii/, dostęp: grudzień 2024.

Autorka: Joanna Pałka

Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli