Scenariusz zajęć andrzejkowych – Święty Andrzeju, daj nam znać, co się będzie z nami dziać

Temat lekcji: Święty Andrzeju, daj nam znać, co się będzie z nami dziać.

Klasy:

IV–VI

Cele:

• Uczeń zna tradycje i obrzędy ludowe związane z andrzejkami.
• Uczeń wykazuje racjonalne podejście do wróżb andrzejkowych.
• Uczeń potrafi integrować się z klasą poprzez wspólną zabawę.

Metody:

• pogadanka heurystyczna
• projektowanie (dekorowanie kartonowych serc i masek)

Formy pracy:

• praca zbiorowa
• praca grupowa

Środki dydaktyczne:

• karteczki z pytaniami
• tablica tradycyjna
• kartonowe szablony serca
• wykałaczki
• kartonowe lub papierowe szablony masek
• przybory plastyczne

Uwagi:

Nauczyciel musi wcześniej poinformować uczniów o konieczności przyniesienia własnych przyborów plastycznych na zajęcia (kredki, ołówki, flamastry itp.).

Przebieg lekcji:

Faza wstępna (5 minut):

Na początku nauczyciel wita się z uczniami, a następnie informuje ich o tym, że tematem zajęć będą historia i obchody słynnego listopadowego obrzędu. Aby dowiedzieć się, o jakim obrzędzie mowa, podopieczni muszą znaleźć karteczki z pytaniami, które zostały wcześniej poukrywane w klasie przez nauczyciela. Pytania te będą wyznaczały kierunek wspólnej rozmowy na temat andrzejek dawniej i dziś w zasadniczej fazie lekcji (posłużą one przyjrzeniu się fenomenowi wróżb andrzejkowych na przestrzeni wieków).

Przykładowe pytania:

• Czy można przewidzieć przyszłość?
• Dlaczego ludzie lubią wierzyć w czary?
• Jak nasi przodkowie podchodzili do tematu wróżb?
• Skąd wzięła się nazwa andrzejki?
• Jakie znacie wróżby andrzejkowe? Wymieńcie przynajmniej trzy.

Liczbę i poziom trudności pytań nauczyciel powinien dostosować do potrzeb własnych i grupy. Zaleca się jednak przygotowanie od 5 do 10 pytań ogólnych (jw.), umożliwiających uczniom stawianie hipotez i snucie przypuszczeń.

Po rozpoznaniu obrzędu, odnalezieniu wszystkich karteczek i przekazaniu ich nauczycielowi podopieczni zapoznają się z tematem lekcji, który zostaje zapisany przez nauczyciela na tablicy tradycyjnej: „Święty Andrzeju, daj nam znać, co się będzie z nami dziać”. Kolejno następuje reorganizacja sali – ławki odsuwane są na bok, a krzesła ustawiane w krąg.

Faza zasadnicza (35 minut):

Kiedy wszyscy zajmą swoje miejsce w kręgu, nauczyciel prowadzi pogadankę heurystyczną na temat andrzejek dawniej i dziś. Punktem wyjścia rozmowy są odnalezione przez podopiecznych pytania. Wśród obligatoryjnych kwestii do poruszenia powinny znaleźć się następujące wątki:

• pochodzenie nazwy obrzędu (w tym zakresie warto nawiązać do tematu lekcji – tradycyjnego powiedzenia – i wskazać na związek św. Andrzeja z dziewczęcymi wróżbami)
• dawne sposoby na przewidywanie przyszłości (wiedza uczniów + katalog wróżb przygotowany przez nauczyciela)
• cel wróżenia w wiekach dawnych (działania skoncentrowane przede wszystkim wokół tematów matrymonialnych – znalezienia przyszłej żony lub przyszłego męża)
• współczesne zmiany w podejściu ludzi do wróżb andrzejkowych (skupienie się na idei wspólnej zabawy, propagowanie racjonalnego podejścia do „przewidywania przyszłości”)

Aby uczniowie mogli doświadczyć tradycji wróżenia w celach matrymonialnych, nauczyciel dzieli duży krąg klasowy na dwa mniejsze kręgi, które są różnicowane pod względem płci (w jednym kręgu zasiadają dziewczyny, w drugim chłopcy). Zadaniem każdego kręgu jest wypisanie imion swojej płci na kartonowym szablonie serca przyniesionym przez pedagoga. Po zakończeniu pracy uczniowie przekazują sobie nawzajem przygotowane przez siebie rekwizyty i przekłuwają je ostrożnie wykałaczką pod okiem nauczyciela, nie widząc zapisanej strony (imię przekłute wykałaczką to imię przyszłej żony lub przyszłego męża).

W ostatniej części fazy zasadniczej uczniowie, zdając sobie sprawę z żartobliwego charakteru wróżb andrzejkowych, mają okazję „wywróżyć” sobie przyszłość poprzez udekorowanie kartonowej lub papierowej maski wyciętej wcześniej przez nauczyciela (gotowe szablony są dostępne w Internecie). Projektowanie twarzy własnego „ja” z przyszłości może przyjąć najróżniejsze formy graficzne (napisy, małe obrazki itp.) – jedynym ograniczeniem jest tu uczniowska wyobraźnia. Do wykonania maski podopieczni wykorzystują własne przybory plastyczne.

Faza podsumowująca (5 minut):

W ramach podsumowania chętni uczniowie omawiają swoje projekty na forum klasy (jest to forma zabawy integracyjnej, która polega na dzieleniu się swoimi marzeniami z innymi).

Scenariusz zajęć andrzejkowych opracowała: Joanna Pałka

Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli