1. Nazwa Programu:
Słowa mają moc – różni, a równo ważni!
2. Planowana liczba godzin na realizację Programu:
20 godzin
3. Planowana liczba uczestników Programu (liczba uczniów, poziom edukacji):
20 uczniów/edukacja wczesnoszkolna
4. Instytucje, z którymi w ramach realizacji Programu szkoła planuje współpracę:
- Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli – współpraca z doradcą metodycznym ds. kształcenia specjalnego i integracyjnego
- Urząd Miasta Poznania – współpraca z pełnomocniczką Prezydenta Miasta Poznania ds. polityki równościowej
Ponadto współpraca z:
- Fundacją Fiona
- Stowarzyszeniem na Rzecz Dzieci i Dorosłych z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym „ŻURAWINKA”
- Stowarzyszeniem CREO
5. Założenia Programu
Słysząc słowo „konflikt”, większość ludzi myśli o czymś negatywnym. Sposób, w jaki słownik definiuje konflikt, wydaje się potwierdzać tę skłonność: kolizja, starcie, bitwa, walka, zniszczenie itd. Dlaczego tak jest, że rzadko kojarzymy „konflikt” z pozytywnymi słowami czy wspomnieniami? Gdy zaczniemy postrzegać konflikt jako szansę, to wkrótce zauważymy, że wszystkie negatywne skojarzenia, które przychodzą na myśl w związku z konfliktem, opisują tak naprawdę skutki nierozwiązanego w porę konfliktu.
Konflikt sam w sobie nie jest ani czymś złym, ani dobrym, po prostu istnieje. Jednak gdy konflikt wymyka się spod kontroli lub pozostaje nierozwiązany, może to spowodować tragiczne w skutkach konsekwencje, o czym przekonuje lista wyrazów bliskoznacznych do słowa „konflikt”. Każdy z nas ma jakieś poglądy, dotyczące różnych spraw. Poglądy te dość szybko przekształcają się w opinie, czyli we własne zdanie na dany temat. Czasem opinie wyraża się poprzez takie sformułowania jak: „wydaje mi się, że…” lub „moim zdaniem, to…”. Opinie powstają na bazie systemu wartości każdej jednostki. Gdy pogląd przybiera ostateczną formę, to staje się opinią opartą na tym, w co wierzymy. Żadne opinie nie biorą się znikąd. Większość opinii powstaje w odniesieniu do istniejących już kwestii spornych.
Opinie i kwestie sporne to dobry obszar do wyszukiwania zalążków konfliktów. Za każdym razem, gdy wyrażamy jakąś opinię, musimy pamiętać o tym, że zawsze znajdzie się chociaż jedna osoba, która będzie innego zdania. Najstarszym następstwem konfliktu jest przemoc. Gdy dzieci nie posiadają umiejętności rozwiązywania konfliktów, to odwołują się do jakichkolwiek metod, które znają, w tym do dyskryminacji i wykluczenia z grupy. Maksyma: „profilaktyka daje lepsze rezultaty niż leczenie”, stała się moją inspiracją do napisania Programu. Symptomy dyskryminacji i wykluczenia w mniejszym lub większym stopniu mają miejsce w środowisku szkolnym, zachowania, w wyniku których dana osoba zostaje potraktowana w sposób odmienny (z reguły niekorzystnie, w sposób krzywdzący) niż inni w porównywalnej sytuacji.
W Szkole Podstawowej nr 89 im. K.K. Baczyńskiego w Poznaniu zajmuję stanowisko nauczyciela współorganizującego kształcenie specjalne. Na co dzień pracuję z dziećmi dysfunkcyjnymi tj. niepełnosprawnymi. W naszej szkole uczą się także dzieci reprezentujące różne narodowości. Poprzez realizację niniejszego Programu chciałabym wśród młodego pokolenia zaszczepić umiejętności rzeczowej komunikacji bez przemocy, przygotować ich do rozpoznawania stanu i rodzaju przeżywanego konfliktu. Ta umiejętność umożliwi dzieciom przyporządkować odpowiednie środki zaradcze do zaistniałych sytuacji. Kolejnym celem jest promowanie wiedzy na temat przyczyn i przejawów dyskryminacji i wykluczenia, zwłaszcza ze względu na kolor skóry, wyznanie, status społeczny, płeć, stan zdrowia (niepełnosprawność), wiek.
Ważnym zagadnieniem, o którym nie można zapomnieć, jest budowanie poczucia bezpieczeństwa wśród uczniów w murach szkoły, by po ich przekroczeniu, nie musiały mierzyć się z nietolerancją czy wykluczeniem. Szkoła ma pełnić rolę schronu. Od poczucia bezpieczeństwa zależy także postawa uwrażliwiająca na wszelkie przejawy dyskryminacji. Szerzenie idei tolerancji, równości i szacunku, wzmacnianie postawy obywatelskiej i odwagi cywilnej przy występowaniu przeciwko aktom dyskryminacji i wykluczeniu, to również niesamowicie istotne założenia tego Programu, który ma przygotować uczniów do stanowienia pierwszego ogniwa, przyczyniając się do rozwoju postaw antydyskryminacyjnych, a z drugiej strony ma zapobiegać postawom biernych obserwatorów przemocy motywowanej uprzedzeniami.
6. Cele ogólne i szczegółowe Programu
Cel ogólny:
- budowanie świadomości i kształtowanie postawy uwrażliwiającej na wszelkie przejawy dyskryminacji i wykluczenie.
Cele szczegółowe:
- rozumienie pojęcia tolerancji
- uświadamianie sobie znaczenia tolerancji i konsekwencji jej braku
- bycie wrażliwym na odmienność innych postaw
- unikanie nietolerancyjnych zachowań
- rozwijanie zainteresowań, poszerzanie własnych wiadomości, horyzontów myślowych, uczenie się kreatywności
- nabywanie umiejętności pracy metodą projektu
- efektywne współpracowanie w grupie
- ćwiczenie umiejętności prowadzenia kulturalnej dyskusji.
7. Zadania, formy, metody pracy, sposób realizacji Programu
Zadania:
- integrowanie działań wszystkich podmiotów szkolnych (nauczycieli, uczniów, rodziców, pracowników szkoły) oraz współpracujących ze środowiskiem szkolnym instytucji i organizacji w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji
- wdrażanie problematyki antydyskryminacyjnej do działań edukacyjnych szkoły.
Formy pracy:
- indywidualna oraz grupowa.
Metody pracy:
- integracyjne (np. pajęczarka/kłębek, graffiti, kwiat grupowy, ćwierćland, krasnoludek, wrzuć strach do kapelusza, wyspa)
- grupowe podejmowanie decyzji (np. pustynia, drzewo decyzyjne, sześć par butów, techniki grupy nominalnej)
- metody i techniki twórczego rozwiązywania problemów (np. burza mózgów, metoda trójkątna, karta kołowa, asocjogram, 6 3 5, sześć myślących kapeluszy, dywanik pomysłów)
- metoda projektowa
- metody dyskusyjne (np. akwarium, debata „za i przeciw”
- arteterapia
- biblioterapia
- gry dydaktyczne
- diagram ishikawy
- trening umiejętności społecznych, w tym sekwencje umiejętności niezbędnych w zabawie grupowej (np. komunikowanie się, przyjazna rozmowa, włączanie się do rozmowy, dołączanie do zabawy grupowej, opowiadanie o sobie, okazywanie szacunku innym, samokontrola, rozpoznawanie i wyrażanie uczuć i emocji, rozumienie wskazówek płynących z otoczenia, radzenie sobie ze stresem, lękiem i złością, a także ze złością drugiej osoby, radzenie sobie z odrzuceniem i wykluczeniem, wyznaczanie celów i osiąganie ich, mówienie i akceptowanie czyjegoś NIE).
Sposób realizacji
Program zakłada realizację 20 spotkań (zajęć pozalekcyjnych) metodą projektu. Ma nauczać młode pokolenie wartości pracy zespołowej, wspólnego rozwiązywania problemów, realizowania swoich pomysłów i zamierzeń, zbierać i analizować informacje na wybrany temat, planować konkretne prace, określać zasoby i czas potrzebne na ich realizację, dzielić się zadaniami. Praca projektowa ma również za zadanie rozwijać aktywność uczniów oraz sprawić, że poprzez doświadczenie zdobędą ważne kompetencje społeczne.
Program będzie realizowany przez zespół uczniów pod opieką nauczyciela i zakłada trzy główne etapy:
- Etap przygotowania.
- Etap realizacji.
- Etap zakończenia.
Propozycje tematów:
- Jak nauczyć rozwiązywania konfliktów?
- Rozwijanie umiejętności społecznych
- ABC dyskryminacji (równouprawnienie, równość, stereotyp, uprzedzenie, dyskryminacja, samospełniające się proroctwo oraz konkretne wskazania czym są, czego dotyczą) i jakiego typu działania obejmuje edukacja antydyskryminacyjna
- Rodzaje dyskryminacji
- Mowa nienawiści.
Nadto Program zakłada następujące działania:
prowadzenie akcji charytatywnych w celu zaszczepienia wśród uczniów idei niesienia bezinteresownej pomocy, organizowanie spotkań uczniów ze specjalistami, celem uczenia przestrzegania zasad społecznych, wzmacniania świadomości uczniów w zakresie praw człowieka, skutków dyskryminacji, uprzedzeń i stereotypów, udział Szkoły w kampaniach społecznych m.in. w Światowym Dniu Zespołu Downa, Światowym Dniu Świadomości Autyzmu, Dniu Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych, Dniu Godności Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną itp.
8. Opis założonych osiągnięć uczniów
Program „Słowa mają moc – różni, a równo ważni!” ma za zadanie wyposażyć uczniów w wiedzę i narzędzia, które mają pomóc w komunikowaniu się bez przemocy oraz jak należy postępować, gdy staną się świadkami dyskryminacji i wykluczenia w swojej grupie. Program ma także pogłębić wiedzę i podnieść świadomość uczniów na istotne znaczenie problemu przeciwdziałania przejawom dyskryminacji występującym w życiu społecznym.
9. Inicjatywy artystyczne skierowane do społeczności szkolnej zaplanowane do realizacji w trakcie Programu:
wystawy fotograficzne, przedstawienia wspierające przeciwdziałanie przejawom dyskryminacji (scenki dramowe, odgrywanie ról), gazetki ścienne, konkursy promujące działania antydyskryminacyjne, dni tematyczne realizowane na zajęciach z wychowawcą, warsztaty plastyczne, literackie, muzyczne, projekcje filmów z dyskusją na określony temat.
10. Publikacje i wydarzenia prezentowane w przestrzeni szkolnej zrealizowane w ramach projektu
Po każdych zajęciach autorka Programu będzie sporządzać sprawozdanie w formie fotoreportażu, które zostanie zamieszczone na stronie internetowej SP89 w zakładce Przeciwdziałanie dyskryminacji i wykluczeniu. Ponadto, za pomocą aplikacji padlet oraz Facebook-a będzie rozpowszechniać podejmowane działania z zakresu realizowanych treści Programu, by w ten sposób dotrzeć do szerszego grona odbiorców.
11. Sposób ewaluacji Programu:
- ewaluacja indywidualna (ankiety, list do siebie)
- ewaluacja grupowa (rzeka, ludziki na drzewie, łodzie na morzu).
12. Procedury osiągania celów:
- kształtowanie całościowego rozwoju poznawczego ucznia oraz edukacja kulturalna
- kształtowanie zdrowego rozwoju psychofizycznego
- krzewienie zasad samorządności i demokracji
- kształtowanie postawy szacunku, tolerancji oraz otwartości na wyzwania międzykulturowe
- kształtowanie zachowań asertywnych wobec zagrożeń współczesnego świata
- pedagogizacja środowiska wychowującego.
Autor: Anita Orzechowska – Czytelniczka Portalu
