Temat: „I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc…” Powstanie warszawskie – przyczyny, przebieg i skutki.
Cele – uczeń:
- zna daty: 1 VIII 1944, 2 X 1944;
- zna postacie: Stanisława Mikołajczyka, Kazimierza Sosnkowskiego, Tadeusza
Komorowskiego „Bora”; - wymienia cele akcji „Burza”;
- wymienia cele powstania warszawskiego;
- wyjaśnia pojęcia: akcja „Burza”, godzina „W”;
- wymienia przyczyny niepowodzenia akcji „Burza”;
- wymienia przyczyny klęski powstania warszawskiego;
- wyjaśnia okoliczności powstania planu akcji „Burza”;
- wyjaśnia przyczyny podjęcia decyzji o wybuchu powstania w Warszawie;
- określa stosunek sił Niemców i Polaków przed wybuchem powstania;
- opowiada o przebiegu powstania warszawskiego;
- przedstawia stosunek Stalina oraz aliantów zachodnich do powstania;
- przedstawia skutki powstania warszawskiego;
- podaje argumenty przemawiające za decyzją o wybuchu powstania i przeciw tej decyzji;
- ocenia decyzję o wybuchu powstania.
Metody i formy pracy:
wykład informacyjny, rozmowa nauczająca, praca z tekstem podręcznika, praca z planem, praca z tekstem źródłowym, drzewo decyzyjne, praca w grupach, praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
- podręcznik: T. Maćkowski, Podróże w czasie. Podręcznik do historii dla klasy VIII; tekst podstawowy, ilustracje,
- prezentacja multimedialna,
- plan Warszawy,
- tekst źródłowy,
- schemat drzewa decyzyjnego,
- flamastry.
Tok lekcji:
| Czynności nauczyciela: | Czynności uczniów: |
| 1. Czynności organizacyjno-porządkowe (powitanie klasy, sprawdzenie obecności). | Realizują polecenia nauczyciela dotyczące czynności organizacyjno-porządkowych. |
| 2. Wstęp Temat: „I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc…” Powstanie warszawskie – przyczyny, przebieg i skutki. Nauczyciel wyjaśnia, iż celem zajęć będzie omówienie okoliczności podjęcia decyzji o wybuchu powstania warszawskiego, jego przebiegu i skutków oraz oceny zrywu. | Uczniowie uważnie słuchają informacji przekazywanych przez nauczyciela. |
| 3. Rozwinięcie A) Akcja „Burza” na Wileńszczyźnie, Polesiu i we Lwowie. Nauczyciel omawia założenia akcji „Burza” na wschodnich terenach Polski i jej skutki. Następnie wyjaśnia przyczyny podjęcia decyzji o rozpoczęciu powstania w Warszawie. Prezentuje sylwetki dowódców: Tadeusza „Bora” Komorowskiego, Tadeusza Pełczyńskiego i Antoniego Chruściela, jak również stosunek sił powstańców i Niemców (prezentacja multimedialna). B) Powstanie warszawskie. Nauczyciel dzieli klasę na grupy i rozdaje instrukcje. Grupa I Na podstawie tekstu podręcznika (rozdział: Przyczyny powstania) oraz tekstu źródłowego (załącznik nr 1) omówcie uwarunkowania polityczne i militarne, które wpłynęły na podjęcie decyzji o wybuchu powstania. Grupa II Na podstawie planu Warszawy (załącznik nr 2) oraz podręcznika odtwórzcie przebieg walk podczas zrywu. Grupa III Na podstawie tekstu źródłowego (załącznik nr 3) i ilustracji w podręczniku scharakteryzujcie życie ludności cywilnej podczas powstania. Grupa IV Korzystając z podręcznika (rozdział: Skutki powstania) i tekstu źródłowego (załącznik nr 4) wyjaśnijcie, jakie były przyczyny upadku powstania. | Uczniowie uważnie słuchają informacji przekazywanych przez nauczyciela. Uczniowie realizują polecenie nauczyciela. Następnie przedstawiciele grup prezentują wytwory pracy |
| 4. Podsumowanie A) Ocena polityczna i militarna powstania. Nauczyciel zawiesza na tablicy plakat ze schematem drzewa decyzyjnego (załącznik nr 5) i formułuje problem wymagający rozwiązania: POLACY ZASTANAWIAJĄ SIĘ NAD DECYZJĄ O PODJĘCIU POWSTANIA W WARSZAWIE. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela formułują cele i wartości. Następnie uczniowie podają możliwe rozwiązania, a następnie przytaczają skutki pozytywne i negatywne każdego z wariantów wyboru. | Odpowiedzi zgłaszających się uczniów (odzyskanie niepodległości, ZSRR nie przejmie Polski, przyczynienie się do zwycięstwa aliantów, Polacy obronią honor, wykażą się bohaterstwem i postawą patriotyczną). Rozwiązanie 1 – wywołanie powstania. Skutki pozytywne: wyzwolenie Warszawy spod okupacji Niemiec, uchronienie Polski przed komunizmem. Skutki negatywne: śmierć powstańców i ludności cywilnej, zniszczenie Warszawy, prześladowania ze strony Niemiec po klęsce zrywu. Rozwiązanie 2 – rezygnacja z powstania. Skutki pozytywne: miasto i ludność cywilna ocaleją. Skutki negatywne: uzależnienie od ZSRR w przypadku wyzwolenia stolicy przez Armię Czerwoną, świat nie dowie się o problemach w Polsce. |
Pobierz scenariusz z załącznikami
Netografia:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Powstanie_warszawskie
Autor: Magdalena Kuchta, nauczycielka historii PSP im. ks. kard. S. Wyszyńskiego w Lubichowie – Czytelniczka Portalu
