Metody nauczania można zdefiniować jako sposób pracy nauczyciela z uczniem, który jest realizowany świadomie i ma na celu spowodowanie założonych zmian w osobowości uczniów.
Istnieje wiele podziałów metod nauczania. Metody nauczania wg W. Okonia można podzielić na:
- podające:
- opis
- opowiadanie
- pogadanka
- wykład informacyjny
- objaśnienie
- praca ze źródłem drukowanym
- problemowe:
- nauczanie problemowe
- wykład problemowy
- gry dydaktyczne
- burza mózgów
- metoda sytuacyjna
- metoda inscenizacji
- metoda symulacyjna
- dyskusja dydaktyczna
- metoda badawcza
- eksponujące:
- drama
- sztuka teatralna
- wystawa (ekspozycja)
- pokaz
- praktyczne:
- ćwiczenia przedmiotowe
- metoda laboratoryjna
- pomiar [1, 2].
W pracy dydaktyczno-wychowawczej nie sposób posługiwać się tylko jedną metodą pracy. Dobór metody jest ściśle uzależniony od wielu czynników tj.:
- wiek uczniów – inne metody należy stosować np. w przypadku uczniów szkoły średniej, a inne w przypadku uczniów szkoły podstawowej czy przedszkolaków. W przypadku starszych uczniów można zastosować np. wykład, który kompletnie nie sprawdzi się u młodszych uczniów
- charakterystycznych właściwości poszczególnych przedmiotów nauki szkolnej – inne metody pracy stosuje się np. nauczając matematyki, a inne w przypadku fizyki. Nawet biorąc pod uwagę jeden przedmiot (matematykę), innymi metodami będzie się posługiwał nauczyciel ucząc algebry, a innymi ucząc geometrii
- celów i zadań pracy dydaktyczno-wychowawczej – np. jeśli celem jest opanowanie przez ucznia określonej partii materiału, możemy zastosować wykład, w celu utrwalenia wiadomości np. zastosujemy ćwiczenia praktyczne.
Metodę pracy też należy dobrać w zależności od uczniów, a mianowicie, jeżeli w klasie jest np. osoba z zespołem Aspergera, to staramy się stosować metody eksponujące, żeby przedstawić w sposób obrazowy to, o czym mówimy. Pracując indywidualnie z uczniem, dobieramy metodę odpowiednią dla danego ucznia, bowiem każdy uczeń jest inny i np. jeden uczeń opanuje materiał na podstawie wykładu, a inny poprzez gry edukacyjne.
Jeżeli nauczyciel nieustannie prowadziłby np. lekcje fizyki stosując wykład jako metodę nauczania, to efekt byłby bardzo zły. Uczniowi – w zależności od tematu – trzeba urozmaicić zajęcia, nie wszystko da się przedstawić w postaci opisu czy pogadanki, warto również stosować burzę mózgów, aby zachęcić całą klasę do pracy i nawet czasami warto skorzystać z nietypowych dla danego przedmiotu metod pracy (np. zasady dynamiki można wytłumaczyć uczniom sztuką teatralną).
Ważne pytanie stanowi, jakie funkcje spełniają w procesie kształcenia środki dydaktyczne?
Środki dydaktyczne to przedmioty materialne, które dostarczając uczniom określonych bodźców oddziaływujących na ich zmysły, ułatwiają im bezpośrednie oraz pośrednie poznawanie rzeczywistości, poprzez co usprawniają proces nauczania-uczenia się i wpływają korzystnie na jego efekty końcowe [3].
W procesie nauczania środki dydaktyczne spełniają następujące funkcje:
- ułatwiają uczniom poznawanie określonych rzeczy, zjawisk i procesów poprzez ich reprezentowanie (środki pomocnicze) lub pośredniczenie pomiędzy tymi rzeczami, procesami, zjawiskami a uczniami (środki pośredniczące)
- wspomagają myślenie uczniów i ułatwiają im analizę, syntezę i porównywanie poznawanych rzeczy oraz zjawisk, jak również formułowanie określonych uogólnień, w tym pojęć stanowiących podstawę wiedzy o rzeczywistości
- uzupełniają bądź zastępują czynności dydaktyczne nauczyciela np. jako nagrane wykłady.
Środki dydaktyczne służą do: zapoznawania uczniów z nowym materiałem, jego utrwalaniem, jak również oceną stopnia opanowania, stosowania nabytych umiejętności i wiadomości w praktyce oraz rozwijania zdolności poznawczych, uczuć i woli uczniów.
Bibliografia:
- Bereźnicki F.: Podstawy dydaktyki, Oficyna Wydawnicza IMPULS, 2014
- http://www.profesor.pl/mat/n13/n13_p_duda_050528_3.php – dostęp z dn. 29.03.2019 r.
- Kupisiewicz Cz.: Podstawy dydaktyki ogólnej, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa, 1995
Autor: dr Katarzyna Nowak – Czytelniczka Portalu