Termin storyline pochodzi z języka angielskiego, gdzie oznacza fabułę. Omawiana strategia określana bywa także jako metoda szkocka lub metoda opowieści wychowawczej. Opracowali ją szkoccy pedagodzy F. Rendall, S. Bell i S. Harkness w drugiej połowie XX wieku. Storyline można stosować w pracy z uczniami w różnym wieku, ale najlepiej sprawdza się w przedszkolu oraz klasach I–III szkoły podstawowej.
STORYLINE – ISTOTA METODY
Najogólniej mówiąc, storyline to metoda aktywnego nauczania integralnego, która umożliwia uczniom podejmowanie zadań z zakresu różnych dziedzin wiedzy oraz twórcze poszukiwanie rozwiązań rozmaitych problemów, dzięki czemu mogą w stosunkowo krótkim czasie zgromadzić wiele doświadczeń niezbędnych do skonstruowania osobistej wiedzy.
Podstawę zajęć prowadzonych metodą Storyline stanowi fabuła, czyli historyjka. Może nią być gotowa bajka bądź opowieść wymyślona przez nauczyciela. Jest ona wstępem i pretekstem do właściwych zajęć. To z nią związana jest najważniejsza aktywność i praca uczniów podczas lekcji.
Opowieści stanowiącej kanwę zajęć nie przedstawia się dzieciom od razu w całości. Jej poznanie należy rozłożyć w czasie. Uczniowie powinni zaznajomić się z fragmentem historyjki (tzw. epizodem) i podjąć związaną z nim tematycznie pracę. Składają się na nią: rozmowa prowadzona w oparciu o przygotowane przez nauczyciela pytania kluczowe oraz aktywności, czyli zlecone przez pedagoga zadania praktyczne. Po ich wykonaniu następuje podsumowanie zrealizowanego modułu. Dopiero w tym momencie dzieci mogą przejść do kolejnego etapu zajęć, czyli poznać następny fragment historyjki. Opisany cykl (epizod, pytania kluczowe, aktywności, podsumowanie) należy powtarzać aż do zakończenia opowieści.
METODA STORYLINE W PRAKTYCE
Autorzy Storyline postulują trójczłonowy schemat projektu realizowanego z jej wykorzystaniem.
Pierwszą część zajęć stanowi epizod wprowadzający. Jego celem jest stworzenie tła historyjki, zaznajomienie dzieci z jej tematyką (np. uczniowie otrzymują list, w którym fikcyjna bohaterka prosi ich o zorganizowanie urodzinowego przyjęcia dla swojej siostry).
Na następną część projektu składają się epizody środkowe. Służą stworzeniu postaci, które będą bohaterami historyjki oraz rozwinięciu fabuły. Tę część zajęć należy podzielić na moduły. Ich liczba zależy od tego, ile aspektów omawianego zagadnienia nauczyciel zamierza poruszyć (np.: w ramach modułu pierwszego tworzymy opis i charakterystykę jubilatki; podczas realizacji modułu drugiego planujemy przyjęcie: miejsce, porę, menu, przebieg spotkania, listę gości, rodzaj dekoracji; moduł trzeci stanowi wykonanie zaproszeń dla gości i dekoracja sali; na moduł czwarty składa się przygotowanie sałatki owocowej i prezentu dla jubilatki).
Poszczególne epizody mogą być realizowane w ramach jednej jednostki lekcyjnej albo przez dłuższy okres: dzień, tydzień lub nawet miesiąc. Każdy moduł może służyć realizacji odmiennych celów dydaktycznych bądź wychowawczych. Liczba epizodów rozbudowujących historyjkę zależy od tego, jakie zainteresowanie wzbudza u uczniów realizowane zagadnienie. Twórcy Storyline postulują wręcz, by nauczyciel, po przedstawieniu epizodu wprowadzającego, pozwolił dzieciom decydować o dalszym przebiegu akcji, czyli dodawać do opowieści kolejne wątki.
Zwieńczeniem projektu jest epizod końcowy. Stanowi on podsumowanie wszystkich działań uczniów i rozwiązuje akcję opowieści (np. dzieci udają się na fikcyjne przyjęcie urodzinowe, składają jubilatce życzenia, wręczają prezenty, jedzą sałatkę owocową).
PYTANIA KLUCZOWE
Zgodnie z metodyką Storyline, po przedstawieniu każdego fragmentu historyjki następuje jego omówienie. Celem tego zabiegu jest ukierunkowanie dalszej pracy nad opowieścią. Służy temu rozmowa z uczniami prowadzona w oparciu o przygotowane wcześniej pytania kluczowe. Muszą to być pytania otwarte, niejednoznaczne, pokazujące dzieciom szerszą, wieloaspektową perspektywę omawianego zagadnienia, angażujące je emocjonalnie oraz zachęcające do samodzielnego myślenia, poszukiwania odpowiedzi i uzasadniania przyjętego toku rozumowania. Ponadto powinny umożliwiać uczniom odwoływanie się do ich własnej wiedzy i doświadczeń.
Autorzy omawianej metody zachęcają nauczycieli, aby nie poprzestawali na zadawaniu uczniom przygotowanych przez siebie pytań kluczowych, lecz starali się także pobudzić dzieci do samodzielnego ich wymyślania.
AKTYWNOŚCI
Po przeanalizowaniu fragmentu historyjki za pomocą pytań kluczowych następuje jego wdrożenie. Służą temu tzw. aktywności, czyli konkretne zadania praktyczne, jakie muszą zrealizować uczniowie. Powinny to być zadania związane tematycznie z opracowywanym epizodem oraz, w miarę możliwości, pozwalające na wizualne przedstawienie zaproponowanych przez dzieci rozwiązań. Najlepiej, gdy aktywności realizowane przez uczniów odnoszą się do różnych sfer ich funkcjonowania i rozwoju (motorycznej, intelektualnej, emocjonalnej, społecznej).
W nauczaniu przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym jako aktywności najlepiej sprawdzają się: wymyślanie opowiadań; tworzenie historyjek obrazkowych, komiksów; prace plastyczne (rysunki, rzeźby, makiety); pantomima, odgrywanie scenek, przedstawienia kukiełkowe; zabawy ruchowe; prace manualne (np. przygotowanie sałatki, dekoracja sali); tworzenie map; układanie wierszyków, piosenek; redagowanie tekstów (np. list, zaproszenie); śpiewanie piosenek.
Pewne aktywności mogą być przez uczniów realizowane indywidualnie (np. rysowanie portretu bohatera opowieści). Inne powinny być efektem pracy grupowej: kilkuosobowego zespołu (np. odegranie scenki) lub całej klasy (np. śpiewanie piosenki). W przypadku pracy w mało licznych zespołach nauczyciel powinien zadbać o to, by znalazły się w nich dzieci przejawiające różne zainteresowania i umiejętności. Umożliwi im to uczenie się od siebie oraz wzajemne wspieranie się w obliczu napotkanych trudności.
Rodzaj aktywności, jaką mają podjąć dzieci, może zostać zaproponowana przez nauczyciela lub przez samych uczniów. Autorzy Storyline zalecają, by podczas wdrażania epizodu pozostawić dzieciom jak największą swobodę – np. poprzez zapewnienie im możliwości wyboru aktywności, którą będą realizowały oraz materiałów, narzędzi, z których przy tym skorzystają.
PODSUMOWANIE
Metodyka Storyline zaleca, aby każdy pojedynczy epizod (moduł) został poddany podsumowaniu. Powinno się ono odbyć także po zakończeniu całego projektu. W ramach podsumowania należy przeprowadzić z uczniami rozmowę na temat zakończonych zajęć. Powinni opowiedzieć o tym, czego się nauczyli oraz wskazać obszary, które nadal są dla nich trudne. Trzeba także zapytać dzieci o to, co im się podczas zajęć podobało, co je rozczarowało, co wolałyby zmodyfikować lub wyeliminować.
Warto też skłonić uczniów do przemyśleń na temat swojej aktywności podczas realizacji projektu. Powinni dokonać samooceny w aspekcie stopnia zaangażowania w podejmowanie kolejnych aktywności oraz opowiedzieć o związanych z tym odczuciach.
DLACZEGO WARTO STOSOWAĆ METODĘ STORYLINE?
Storyline jest techniką, która umożliwia nauczycielowi jednoczesną realizację wielu różnorodnych celów dydaktycznych i wychowawczych.
W zakresie dydaktyki z pomocą tej metody uzyskujemy następujące korzyści:
- stosujemy nauczanie wielozmysłowe, co pozwala zaspokoić potrzeby dzieci preferujących różne style uczenia się;
- dajemy uczniom szansę dostrzeżenia związków między różnymi dziedzinami wiedzy;
- stwarzamy odpowiedni, nacechowany emocjami i doświadczeniem, kontekst dla realizowanego materiału programowego;
- umożliwiamy uczniom głębsze zrozumienie wprowadzanych treści;
- ułatwiamy uczniom przyswojenie prezentowanych informacji.
Metoda szkocka sprzyja także wszechstronnemu rozwojowi osobowości uczniów. W tym aspekcie Storyline pozwala osiągnąć następujące efekty:
- zaktywizować uczniów;
- wyzwolić potencjalne możliwości tkwiące w uczniach oraz ujawnić ich zdolności;
- rozbudzić wyobraźnię i rozwinąć spontaniczność, kreatywność uczniów;
- wzmocnić samoocenę oraz wiarę w siebie uczniów;
- rozwinąć u uczniów postawę badawczą;
- nauczyć uczniów planowania działań i przewidywania ich skutków;
- wzmocnić samodzielność i autonomię uczniów.
W zakresie wychowawczym natomiast do najważniejszych korzyści wynikających ze stosowania metody szkockiej zaliczyć można trening umiejętności prospołecznych uczniów (komunikacji, wypracowywania kompromisów, podejmowania decyzji, współpracy, udzielania pomocy, korzystania ze wsparcia).
Reasumując, Storyline umożliwia równoległą stymulację wszystkich sfer rozwoju dzieci: motorycznej, intelektualnej, społecznej i emocjonalnej. Stwarza także nauczycielowi możliwość twórczego realizowania programu nauczania. Ponadto niweluje bariery interpersonalne pomiędzy uczniami, co poprawia atmosferę pracy. Omawiana metoda stanowi także bezpieczny, a zarazem atrakcyjny dla dzieci, sposób poruszania trudnych tematów. Zapewnia im przy tym wiele emocji oraz dobrą zabawę.
Tekst powstał w oparciu o następujące źródła:
Smogorzewska J.; Metoda Storyline a wybrane koncepcje pedagogiki i psychologii (Ruch Pedagogiczny nr3/2012)
Smółka L; Metoda Storyline w procesie wychowywania dzieci do tolerancji (Edukacja Elementarna nr 37/2015)
Wierzchosławska A.; Aktywne uczenie się języka obcego metodą Storyline w przedszkolu (Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna nr 2/2018)
Autor: Elżbieta Wika – pedagog