13.7 C
Polska
piątek, 29 marca, 2024
Strona głównaCzytelniaMandala w edukacji i terapii - pomysły na wykorzystanie

Mandala w edukacji i terapii – pomysły na wykorzystanie

Wielu nauczycieli stara się wzbogacać prowadzone zajęcia o elementy kultur pochodzących z rożnych stron świata. Dzięki temu ich podopieczni rozbudowują swoją wiedzę, poszerzają horyzonty myślowe, rozwijają kompetencje społeczne i emocjonalne, zdobywają nowe umiejętności lub doskonalą te, które już posiadają. Jedną z popularniejszych ostatnio technik są mandale, wywodzące się z tradycji hinduskiej.

Czym jest mandala?

W języku hinduskim słowo „mandala” oznacza „koło życia” lub „święty krąg”. W tamtejszym kręgu kulturowym mandala symbolizuje Kosmos, w którego centrum znajduje się istota boska. W swym oryginalnym pochodzeniu pełni rolę rytualną, dodając siły i energii płynącej z kontaktu z bóstwem oraz pomagając w osiągnięciu skupienia i harmonii umysłu. Nieprzypadkowo mandala przyjmuje formę rysunku na planie koła, które traktowane jest właśnie jako symbol pełni i doskonałości. Dla uczestników kultury Dalekiego Wschodu, np. buddyjskich mnichów, wykonywanie i oglądanie takich rysunków sprzyja wyciszeniu się, medytowaniu, doskonaleniu umysłu.

Swoją popularność w miejscach bliższym nam geograficznie i kulturowo mandala zawdzięcza zasłużonemu dla rozwoju psychoanalizy psychiatrze Karolowi Gustawowi Jungowi. To właśnie ten naukowiec dostrzegł terapeutyczne działanie mandali, która może stać się narzędziem dla pacjenta do wyrażenia swoich myśli i przeżyć, a w konsekwencji zwiększenia poczucia spokoju i wewnętrznej równowagi.

Zastosowanie mandali w edukacji

Wykorzystując mandale w działalności edukacyjnej, nie odwołujemy się do powiązanych z nimi praktyk religijnych czy psychoterapeutycznych. Z powodzeniem jednak możemy posiłkować się techniką plastyczną, jaką jest samo wykonywanie mandali. Zanim przyjrzymy się, w jaki sposób można to zrobić, warto odpowiedzieć na pytanie, jakie korzyści przynosi zastosowanie mandali w pracy z uczniami.

Możemy sięgnąć po technikę mandali, gdy chcemy:

  • pobudzić kreatywność naszych podopiecznych,
  • rozwinąć ich wyobraźnię,
  • wspierać koncentrację uwagi,
  • doskonalić koordynację wzrokowo-ruchową i sprawność ręki,
  • odpowiedzieć na potrzebę wyciszenia się i zrelaksowania,
  • umożliwić wyrażenie swoich uczuć, przeżyć, refleksji.

Jak zastosować technikę mandali w pracy nauczyciela?

Mandale w edukacji możemy wykorzystać na kilka sposobów:

– Dzięki popularności tej techniki, na rynku wydawniczym oraz w sieci znajduje się wiele gotowych wzorów o różnej tematyce i stopniu złożoności. Pracując z takimi szablonami, wypełniamy je kolorem za pomocą dowolnych narzędzi (kredki, pisaki, pędzle i farby). Jeśli zdecydujemy się na zamianę kredek na farby, oprócz tradycyjnych pędzli mamy do dyspozycji mniej oczywiste narzędzia, takie jak gąbki, wykałaczki czy patyczki do uszu. Ważną zasadą pracy jest wypełnianie szablonów poprzez poruszanie się po okręgach – od zewnątrz do środka lub w przeciwnym kierunku, od wewnątrz do zewnątrz.

– Alternatywną dla kolorowania mandali jest technika jej wyklejania. W tym celu możemy użyć kuleczek wykonanych z bibuły, koralików, cekinów, pomponów, które przyklejamy w odpowiednie miejsca na wzorze mandali. Wyklejać można również za pomocą plasteliny lub innej masy plastycznej.

– Interesującą techniką pracy z mandalą jest mandala sypana, której elementy, zamiast kredkami, farbami czy akcesoriami do wyklejania, wypełniamy materiałem sypkim. Do dyspozycji mamy: piasek, bułkę tartą, kaszę manną czy uprzednio zabarwioną za pomocą flamastrów sól.

– Kolejnym krokiem jest mandala układana. Na przygotowanym szablonie układamy elementy, np. materiały naturalne, takie jak popularne „dary jesieni” (liście, kasztany, żołędzie, szyszki, ale również nasiona, płatki kwiatów, źdźbła trawy).

– Zamiast korzystać z gotowych wzorów i wypełniać je w dowolny sposób (kolorować, wyklejać, sypać czy układać elementy), możemy zaproponować uczniom tworzenie własnych mandali. W tym celu rysujemy koło (za pomocą cyrkla lub odrysowując je np. od pokrywki), które następnie wypełniamy kolorami zataczając okręgi – od największego do najmniejszego lub odwrotnie.

Bibliografia i proponowane materiały:

http://www.mandale.info/co-to-jest-mandala/, dostęp z dnia 15.10.2022 r.
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3937101, dostęp z dnia 15.10.2022 r.
https://www.supercoloring.com/pl/kolorowanki/kultura-sztuka/mandala/mandale-latwe
opracowania Georga Bemmerleina (wyd. WiR):

Mandale – Cztery pory roku

Mandale – Rośliny i zwierzęta

Autor: Urszula Wesół – pedagog specjalny, nauczyciel edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej

Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli

PODOBNE ARTYKUŁY