Praca z „Lekturownikiem” jako metoda wspierająca uważne i krytyczne czytanie przez uczniów lektur szkolnych.
Nazwa szkoły: Szkoła Podstawowa im. ks. mjr. Franciszka Łuszczki w Lubeni
Realizator innowacji: Agata Kappel
Przedmiot: język polski
Data wprowadzenia: wrzesień 2021 r.
Data zakończenia: kwiecień 2024 r.
Zakres innowacji:
Adresatami innowacji są uczniowie klasy czwartej (potem piątej i szóstej)
Czas realizacji innowacji:
Obejmuje okres od września 2021 do kwietnia 2024 – z możliwością kontynuacji w kolejnych latach oraz/lub innych klasach.
Zajęcia z wykorzystaniem innowacyjnej metody odbywać się będą w ramach zajęć języka polskiego, na których omawiana będzie szkolna lektura.
- Innowacja została zainspirowana metodą p. Samanty Dryi-Zabielskiej opisaną na jej blogu http://www.edukacjazpasja.pl/oswoic-lektury-szkolne-lekturownik/
Motywacja wprowadzenia innowacji:
Niniejsza innowacja ma zachęcać i motywować uczniów do uważnego, aktywnego i krytycznego czytania utworów literackich.
Inspiracją do opracowania innowacji stały się przede wszystkim wymagania stawiane nauczycielom języka polskiego w nowej podstawie programowej:
„Zadaniem nauczyciela języka polskiego na II etapie edukacyjnym jest przede wszystkim wychowywanie świadomego odbiorcy i uczestnika kultury, szczególnie dzieł literackich. (…) W swojej pracy powinien wykorzystywać metody (…) które wspomagają rozwój samodzielnego docierania do informacji i prezentowania efektów kształcenia przez uczniów”.
Opis innowacji:
I. Wstęp.
Kiedy utwór literacki zostaje „wciągnięty” na listę lektur, zyskuje piętno książki, którą trzeba przeczytać. Przymus sprawia, że gdzieś znika przyjemność, która powinna towarzyszyć obcowaniu z literaturą. Uczniowie muszą zapoznać się z tekstem w określonym czasie, zapamiętać najważniejsze szczegóły, wykazać się znajomością treści utworu na sprawdzianie. Często, przytłoczeni nawałem obowiązków, po książkę, którą trzeba przeczytać, sięgają pod koniec dnia, gdy ich percepcja jest już ograniczona, niewiele z niej rozumieją, ale udają, że czytają…
Dotychczasowa praktyka skłoniła mnie do przemyśleń na temat efektywności metod pracy z lekturą stosowanych do tej pory. Innowacja ma na celu wypracowanie u uczniów nawyku aktywnego czytania, by utwory, z którymi się stykają, były przez nich jak najpełniej zrozumiane. Chciałabym ich nauczyć, w jaki sposób planować spotkanie z tekstem, by poświęcony na nie czas był jak najefektywniej wykorzystany.
II. Założenia ogólne.
Innowacja skierowana jest do uczniów klasy czwartej szkoły podstawowej, którzy uczyć się będą przy pomocy „Lekturownika”, czyli dodatkowego zeszytu, w którym będą notowali odpowiedzi na pytania wspierające odbiór utworu, swoje spostrzeżenia podczas czytania, a także informacje zgromadzone podczas omawiania tekstu na lekcji. Notatki będą sporządzane w różnych formach, z wykorzystaniem map myśli i myślenia wizualnego.
Na początku roku uczniowie zostaną zapoznani z założeniami nowej metody pracy. Wspólnie z nauczycielem ustalą terminy omawiania kolejnych lektur. Zamiast tradycyjnego testu ze znajomości treści, uczniowie zaprezentują swoje Lekturowniki na forum klasy oraz dokonają oceny koleżeńskiej projektów.
III. Cele innowacji.
Cel główny:
Wyrabianie i rozwijanie zdolności rozumienia utworów literackich.
Cele szczegółowe:
- Rozwijanie umiejętności samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich selekcji, syntezy oraz wartościowania,
- Rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia i formułowania opinii,
- Kształcenie nawyków porządkowania zdobytej wiedzy i jej pogłębiania,
- Rozwijanie umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy.
IV. Metody i formy.
Metody pracy:
- Praca z tekstem,
- Sketchnoting – myślenie wizualne,
- Pokaz – prezentacja Lekturownika,
- Notatka jest kolorowa, przybiera różne formy graficzne: wklejki, mapy mentalne, drzewko decyzyjne, gra planszowa, zapis w formie zdań, gwiazda, tabela, rysunek.
Formy pracy:
- indywidualna,
- grupowa.
V. Przewidywane osiągnięcia (korzyści z wdrożenia innowacji).
Tworzenie i korzystanie z Lekturownika przyczyni się do tego, że uczeń:
- będzie znał treść lektur obowiązkowych dla danego etapu nauczania,
- będzie czytał teksty ze zrozumieniem,
- będzie zadawał pytania do nowo poznanego tekstu,
- będzie wynotowywał z lektury istotne cytaty,
- będzie potrafił uzasadnić, dlaczego książka mu się podobała/nie podobała,
- będzie pogłębiał wiedzę o autorach tekstów i epokach literackich,
- będzie prezentował efekty swojej pracy na forum klasy,
- będzie tworzył notatki z wykorzystaniem metody myślenia wizualnego,
- rozwinie kreatywność, umiejętność uczenia się oraz umiejętność wyznaczania celów, planowania działań i dążenia do ich realizacji.
VI. Ewaluacja.
Celem ewaluacji będzie zdiagnozowanie sukcesów i niepowodzeń metody oraz poinformowanie rady pedagogicznej i zainteresowanych rodziców o jej wynikach. Badanie efektywności założonych celów innowacji odbędzie się poprzez:
- obserwację uczestników programu,
- wywiad z rodzicami,
- ankiety dla uczestników programu,
- ocenę koleżeńską.
VII. Spodziewane efekty.
Wśród zakładanych efektów stosowanej metody jest poprawa rozumienia czytanych tekstów literackich przez uczniów, rozwój kreatywności czwartoklasistów, nabycie umiejętności selekcji informacji, a także samodzielnego tworzenia pełnych i atrakcyjnych notatek z lektury oraz prezentowania ich na forum klasy.
VIII. Podsumowanie.
Dzięki innowacyjnej metodzie pracy z lekturą kształtowane będą kompetencje kluczowe: porozumiewania się w języku ojczystym, umiejętność uczenia się oraz kreatywność i przedsiębiorczość. Uczniowie, obdarzeni zaufaniem przez nauczyciela, który zachęci ich do samodzielnej interpretacji lektury przed jej omówieniem, poczują odpowiedzialność za proces uczenia się. Na lekcjach języka polskiego pojawi się więcej przestrzeni na dzielenie się refleksjami czytelniczymi i dyskusje o literaturze. Uczniowie w dużej mierze samodzielnie będą planować proces czytania lektury i opracowywać swoje notatki. Swoboda w wyborze ich formy wzbudzi kreatywność i zachęci do szukania najbardziej efektywnej metody uczenia się. Prezentacja Lekturownika będzie okazją do wystąpień publicznych i wyrażania własnych opinii na temat prac kolegów z klasy. Uczniowie wzmocnią poczucie własnej wartości i zyskają pewność, że dobrze przygotowują się do pierwszego w ich życiu poważnego egzaminu.
Autor: Agata Kappel – Czytelniczka Portalu