Metody aktywizujące już od kilku lat stają się coraz popularniejsze i powszechniejsze w nauczaniu. Zaletą ich stosowania jest wyzwalanie aktywności uczniów, dzięki czemu proces uczenia się zyskuje na efektywności i atrakcyjności. Jedną z chętniej wykorzystywanych metod aktywizujących jest burza mózgów.
Geneza i istota burzy mózgów
Burza mózgów została opracowana w latach trzydziestych dwudziestego wieku przez Alexa Osborna, autora zasłużonego dla rozwoju kreatywnego myślenia i założyciela organizacji Creative Education Foundation, której celem jest propagowanie kreatywności w różnych dziedzinach życia oraz praca nad doskonaleniem umiejętności intra- i interpersonalnych. Alex Osborn był menedżerem, stąd burza mózgów pierwotnie wykorzystywana była – i jest nadal – w firmach i zespołach pracowniczych w celu generowania pomysłów rozwiązywania problemów, usprawniania pracy, opracowywania nowych koncepcji. Między innymi dzięki działaniom fundacji założonej przez Osborna, propagatorom metody i edukatorom, burza mózgów została przeniesiona do innych dziedzin życia – również do szkoły.
Kiedy warto sięgnąć po metodę burzy mózgów?
Burza mózgów bywa określana mianem „rozgrzewki umysłowej”. Pozwala na zorientowanie się, jaki jest zakres wiadomości, doświadczeń i skojarzeń uczniów z opracowywanymi treściami. Dzięki zastosowaniu tej metody, możemy wygenerować pomysły do dalszej pracy z tematem. Z uwagi na fakt, że są to pomysły zgłaszane przez uczniów, a nie podawane przez nauczyciela, uczestnicy lekcji stają się bardziej aktywni i twórczy w procesie budowania własnego zasobu wiedzy.
Burza mózgów – etapy pracy:
Określenie problemu
Nauczyciel określa zagadnienie – problem, którego rozwiązanie wspólnie staramy się wypracować. Przykładem takiego zagadnienia może być np. ochrona ginących gatunków czy poprawa losu zwierząt w schroniskach. W celu dokładniejszego określenia problemu nauczyciel może przeprowadzić wykład lub rozmowę, posłużyć się filmem, tekstem bądź ilustracją. Na tym etapie nauczyciel określa/przypomina zasady pracy metodą burzy mózgów:
– Każdy uczestnik ma prawo zgłosić swój pomysł; może podać ich tyle, ile chce; przy każdym zabraniu głosu zgłaszany jest jeden pomysł. Do wypowiedzi zaprasza nauczyciel – moderator dyskusji
– Wypowiedzi nie podlegają ocenie. Uczniowie mogą zgłaszać pomysły, które wydają się zupełnie niezwiązane z opracowywanym tematem, odległe od niego lub absurdalne. Przed rozpoczęciem pracy możemy ustalić wspólne zasady – np. nie formułujemy wypowiedzi, które są wulgarne lub obraźliwe
– Zgłaszane wypowiedzi mogą być przetwarzane i wykorzystywane do generowania dalszych pomysłów. Nie zapisujemy autora wypowiedzi – każdy uczeń może pracować z dowolnym, podanym wcześniej pomysłem.
Gromadzenie pomysłów
Uczniowie podają swoje pomysły. W zależności od swoich możliwości, mogą je wypowiadać, przedstawiać za pomocą schematu lub rysunku bądź pisemnie. Nauczyciel moderuje dyskusję, udziela głosu, zachęca do wypowiedzi, w razie potrzeby wskazuje nowe obszary, w których można poszukać rozwiązań opracowywanego problemu. Generowanie pomysłów kończy się wraz z wyraźnym spadkiem liczby zgłaszanych pomysłów.
Analiza zebranych pomysłów
Wspólnie z uczniami przyglądamy się zgromadzonym rozwiązaniom, oceniamy możliwość ich zastosowania i efekty, które możemy dzięki nim osiągnąć. Pomysły możemy rozpatrywać każdy z osobna lub zaklasyfikować je do wspólnych kategorii, jeśli są do siebie zbliżone. Opracowywanie rozwiązań możemy przeprowadzić z całą klasą lub w grupach – każdy zespół zajmuje się jedną kategorią, z której wybiera najlepsze rozwiązanie i przedstawia je pozostałym uczniom. Naturalną konsekwencją pracy metodą burzy mózgów może być wdrożenie wybranego rozwiązania w codzienne działanie.
Burza mózgów jest uniwersalną metodą, którą możemy dostosować do potrzeb prowadzonej przez nas grupy oraz opracowywanego tematu. Warto po nią sięgnąć, gdy chcemy zaktywizować uczniów, rozwinąć w nich sprawczość i kreatywność oraz realnie włączyć w proces budowania własnego zasobu wiadomości i umiejętności.
Literatura:
- https://www.creativeeducationfoundation.org/, dostęp z dnia 11.01.2022 r.
- J. Stańdo, M. Spławska-Murmyło, Metody aktywizujące w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, Ośrodek Rozwoju Edukacji Warszawa 2017
- K. Ziętkiewicz, Jak aktywizować uczniów, G&P Oficyna Wydawnicza Poznań 2000
Autor: Urszula Wesół – pedagog specjalny, terapeuta pedagogiczny
Szkoła Podstawowa – portal dla nauczycieli
